Μια εικαστική δράση φοιτητών και αποφοίτων της ΑΣΚΤ
Οι βιτρίνες της κρίσης άλλαξαν πρόσωπο
Φοιτητές ζωγραφικής μεταμόρφωσαν κλειστά καταστήματα σε έργα τέχνης
Της Μαργαρίτας Πουρνάρα [Καθημερινή 31/12/2011]
«Μα, δεν έκλεισε ο Λάκης Γαβαλάς; Μάλλον λένε ψέματα ότι τον συνέλαβαν! Εδώ, βγαίνει και στην τηλεόραση». Μια καλοντυμένη κυρία, προβληματισμένη, μονολογούσε έξω από το κατάστημα του επιχειρηματία στο Κολωνάκι. Στη βιτρίνα, αντί για επώνυμα ενδύματα, ήταν ένα τεράστιο έργο του καλλιτέχνη Νάσου Φραντζεσκάκη – βουτηγμένο στο μαύρο χιούμορ: ένας σκελετός γλεντάει πίνοντας κρασί, μια εικόνα που φέρνει στο νου χολερική ταινία του Τιμ Μπάρτον. Φωταγωγημένο και σε πρώτο πλάνο, το σχέδιο έδινε την εντύπωση, σε όποιον κατηφόριζε την οδό Βουκουρεστίου, ότι η επιχείρηση ακόμα λειτουργεί.
Στην πραγματικότητα το μαγαζί, μαζί με δεκατέσσερις ακόμα ξενοίκιαστους χώρους του αθηναϊκού κέντρου, έχει παραχωρηθεί προσωρινά σε φοιτητές του Γ΄ Εργαστηρίου Ζωγραφικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών που εκθέτουν εκεί έργα τους. Τα άδεια κελύφη που απέπνεαν μιζέρια και κατάθλιψη επανήλθαν για λίγο στη ζωή και μας έδειξαν ότι μια καλή ιδέα αρκεί για να αντιστρέψει το απαισιόδοξο κλίμα.
Η πρωτοβουλία ανήκει στον Μάριο Σπηλιόπουλο, εικαστικό και διδάσκοντα στην ΑΣΚΤ, και τον μουσικό Μάριο Στρόφαλη, που εξασφάλισαν τη βοήθεια της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων και τη συμμετοχή των φοιτητών, που ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό.
Τα έργα είναι διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία στην κλασική διαδρομή του shopping: Σταδίου, Αμερικής, Σκουφά, Σόλωνος, Πατριάρχου Ιωακείμ. Το άλλοτε κραταιό εμπορικό κέντρο έχει μεταμορφωθεί από τα δεκάδες λουκέτα, σαν λαμπερό χαμόγελο που του λείπουν τα δόντια. Κάποια από αυτά τα σκοτεινά σημεία άλλαξαν για λίγο χρήση και στεγάζουν έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, εγκαταστάσεις.
Σε μια βιτρίνα επί της οδού Ακαδημίας, ένας υπνόσακος τραβάει την προσοχή. Δεν είναι άστεγος που βρήκε κατάλυμα, αλλά ένα έργο της Ελένης Φουντουλάκη.
Ανάχωμα στην κατάθλιψη
«Είναι ένα ανάχωμα στην κατάθλιψη» λέει ο Μάριος Σπηλιόπουλος, ξεναγώντας μας στα καταστήματα, παραμονή Χριστουγέννων. «Χρειάστηκαν τρομερή ενέργεια και χρόνος για να μπορέσουμε να πείσουμε ορισμένους από τους ιδιοκτήτες να μας παραχωρήσουν τα μαγαζιά. Χτυπήσαμε περίπου 120 πόρτες για να μας ανοίξουν 15.
Η αρχική σύλληψη ήταν να το διοργανώσουμε στον άξονα της Πατησίων. Οταν έκανα τις πρώτες κρούσεις, οι απαντήσεις που έπαιρνα ήταν απογοητευτικές. Αλλοι ζητούσαν χρήματα για την ολιγοήμερη ενοικίαση, άλλοι έλεγαν ότι οι καλλιτέχνες βγάζουν πολλά, οπότε δεν χρειάζονται δωρεάν μίσθωση. Καταλήξαμε να βρούμε πιο πρόθυμα αυτιά στο Κολωνάκι.
Εκεί οι ιδιοκτήτες ήταν πιο ανοιχτοί, πιο συνεργάσιμοι και αντιλαμβάνονταν αμέσως το κόνσεπτ. Στη συνέχεια έπρεπε να λύσουμε το πρόβλημα της ηλεκτροδότησης, καθώς το ρεύμα ήταν κομμένο και έπρεπε να επανασυνδεθεί για να φωτιστούν οι βιτρίνες» λέει ο Μάριος Σπηλιόπουλος.
«Ευτυχώς, είχαμε από την πρώτη στιγμή τη βοήθεια των ανθρώπων της Τεχνόπολης και ιδιαιτέρως του επικεφαλής Κωνσταντίνου Μπιτζάνη. Η Ολγα Πατούνη κατάφερε να εντοπίσει πολλά από τα μαγαζιά και βοήθησε αφάνταστα για να υλοποιηθεί το σχέδιο. Μαζί με τα παιδιά είδαμε τους χώρους και αποφασίσαμε πού ταιριάζουν καλύτερα τα έργα τους.
Τα καταστήματα παραμένουν κλειστά και η βιτρίνα λειτουργεί σαν οθόνη. Δεν θέλαμε να κάνουμε εναλλακτικές γκαλερί, αλλά να φτιάξουμε μικρές ιστορίες, μια ατμόσφαιρα που τη βλέπει ο θεατής – περαστικός από έξω προς τα μέσα» μας εξηγεί.
Στο εξωτερικό, η χρήση άδειων καταστημάτων από καλλιτέχνες είναι γνωστή από τη δεκαετία του 1980. Αλλωστε, το κίνημα των Young British Artists του Ντέιμιεν Χερστ και της Τρέισι Εμιν γεννήθηκε μέσα από τέτοιες δράσεις, ενώ αντίστοιχες πρωτοβουλίες στην Ογκουστ Στράσε του Βερολίνου το ’90 άφησαν εποχή. Στην Αθήνα όμως; «Εδώ συναντήσαμε πολλά προβλήματα» λέει ο Μάριος Σπηλιόπουλος.
«Στην αρχή υπήρχαν τριβές με την ΑΣΚΤ επειδή δεν προλάβαμε να ενημερώσουμε ότι τα παιδιά του Γ΄ Εργαστηρίου θα κάνουν τη δράση. Υστερα κάποιοι μπλόγκερ επιτέθηκαν στους συμμετέχοντες επειδή θα “διακοσμούσαν” δήθεν τις βιτρίνες. Οι καλλιτέχνες που πήραν μέρος έβγαλαν τη δική τους ανακοίνωση που μιλούσε για έναν νέο διάλογο ανάμεσα στην τέχνη και τους θεατές. Αλλωστε, οι περαστικοί που βλέπουν τα έργα δεν είναι οι επισκέπτες των μουσείων και οι φίλοι των γκαλερί. Πρόκειται για ένα διαφορετικό, πολυσύνθετο κοινό που δεν έχει συνηθίσει να βλέπει έργα στον δημόσιο χώρο».
Μερικές από τις εικαστικές παρεμβάσεις κλέβουν την παράσταση, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν πολυκαταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται για καλλιτεχνικά έργα. Οπως και να έχει, οι καλλιτέχνες παίρνουν μέρος σε ένα ενδιαφέρον πείραμα που έχει ρίσκο και πρόκληση. «Στόχος μας είναι η δράση αυτή να γίνει θεσμός» λέει ο καθηγητής τους Μάριος Σπηλιόπουλος, ο οποίος επέλεξε και ορισμένους ακόμα καλλιτέχνες που δεν ήταν στο δικό του εργαστήριο. «Η εποχή των διευρυμένων εγώ και του ναρκισσισμού τελείωσε» τονίζει. «Ηρθε η ώρα για συλλογική δράση, για κοινά πρότζεκτ, για συνέργειες. Η συγκυρία κρύβει πολλές ευκαιρίες για να αναδείξουμε την αλληλεγγύη, αλλά και να αλλάξουμε τη συμβατική σχέση που έχει ο Αθηναίος με την τέχνη, ενεργοποιώντας άλλα αντανακλαστικά».
Τα έργα θα μείνουν στις βιτρίνες μέχρι και τις 7 Ιαναουρίου, αλλά μπορεί η «έκθεση» να πάρει μια μικρή παράταση. Στο τέλος της έκθεσης ο Εμπορικός Σύλλογος θα βραβεύσει τα τρία καλύτερα έργα, ενώ η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων θα απονείμει μετάλλιο στον καλύτερο χώρο.
Οι καλλιτέχνες
Διευθύνσεις καταστημάτων και ονόματα καλλιτεχνών :
– Σταδίου 48 – Ρεβέκκα Μουστάκη Ζέη
– Σταδίου 44Γ – Αμαλία Αντωνιάδου, Ολγα Ευαγγελίδου
– Σταδίου 10 – Βασίλης Παπαγεωργίου, Χρήστος Τσάμης, Σωτήρης Φωκέας / Νίκος Οικονόμου, Βασίλης Τσάκαλος l Περικλέους 7 – Ηλιάνα Νάτσου, Νίκος Χατζηκωσταντής
– Νίκης 4 – Γιάννης Μουράβας, Χρήστος Τσάμης, Σπύρος Χαραλαμπόπουλος
– Αμερικής 16 – Γιώργος Γύζης, Βαγγέλης Λιουδάκης, Φανή Μπήτου l Αμερικής 16 – Σπύρος Χαραλαμπόπουλος
– Ακαδημίας 33 – Μανώλης Δασκαλάκης Λεμός, Εφη Παπαϊωάννου, Ελένη Φουντουλάκη
– Σόλωνος 31 – Βασίλης Κ. Παπαγεωργίου, Αιμιλία Λιόντου, Νάσος Φρατζεσκάκης
– Βουκουρεστίου 25Α – Νίκος Οικονόμου, Ελένη Σουμή l Βουκουρεστίου 50 – Πέγκυ Κλιάφα, Νίκος Τοπαλίδης, Νίκος Οικονόμου, Ελένη Φουντουλάκη, Νάσος Φραντζεσκάκης
– Πινδάρου 23 – Νατάσα Ευσταθιάδη, ΜΜΙΝΕ group, Αρασέλη Λαιμού l Πατριάρχου Ιωακείμ 11 – Βασιλική Δημητρίου
– Πατριάρχου Ιωακείμ 19 – Βαλίνια Σβορώνου, Παντελής Γιαννάκης
– Πατριάρχου Ιωακείμ 39 – Βαγγέλης Λιουδάκης
dimart 