Τα μανιτάρια του Αυτοκράτορα

—της Stucano Closer και της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου—

Όλες οι αγάπες μπορούν να σκοτώσουν – αλλά καλύτερα (και συχνότερα) απ’ όλες τις αγάπες, σκοτώνει το φαγητό. Το παραπάνω θα μπορούσε να είναι απόφθεγμα του αυτοκράτορα Κλαύδιου, ενός μεγάλου εραστή της γαστριμαργίας. Ίσως απλώς δεν πρόλαβε να το γράψει, ίσως απλώς να το σκέφτηκε, λίγο πριν εκπνεύσει δηλητηριασμένος από το πιο αγαπημένο του έδεσμα: τα μανιτάρια.

Η ιστορία του Κλαύδιου είναι λίγο-πολύ γνωστή· ας είναι καλά και η υπέροχη σειρά του BBC, το Εγώ, ο Κλαύδιος, που βασίστηκε στο επίσης εξαίρετο βιβλίο του Ρόμπερτ Γκρέιβς. (Ο ίδιος ο Γκρέιβς θα ευγνωμονούσε, σίγουρα, τον Ρωμαίο ιστορικό Σουητόνιο για τις άφθονες πληροφορίες-κουτσομπολιά γύρω από τη ζωή του Κλαύδιου και της αυτοκρατορικής οικογένειας συνολικά.) Εκείνο όμως που δεν είναι πολύ γνωστό, πέρα από τη μοιραία αγάπη του Κλαύδιου για τα μανιτάρια, ήταν η γενικότερη εμμονή του με το φαγητό, ως αξία του βίου και ως απόλαυση.

Ο Αλέξανδρος Δουμάς, στον πρόλογο του βιβλίου του Το μικρό μου λεξικό μαγειρικής (στην Ελλάδα έχει κυκλοφορήσει μόνο ο πρόλογος, το 2000, από τις εκδ. Περίπλους, μτφ. Ελένη Ζαφειροπούλου) μεταφέρει ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο για τον τρόπο που αντιμετώπιζε το θέμα:

«Μια μέρα, ο αυτοκράτορας Κλαύδιος φώναξε τους δούλους του, ανέβηκε στο σκεπαστό φορείο του και διέταξε να τον μεταφέρουν επειγόντως στη Σύγκλητο, σαν να είχε να κάνει στους Συγκλητικούς κάποια σπουδαία ανακοίνωση. “Ρωμαίοι Συγκλητικοί”, αναφώνησε μπαίνοντας, “πείτε μου: Θα ήταν δυνατόν να ζήσουμε αν δεν είχαμε το παστό χοιρινό;” Η Σύγκλητος, έκπληκτη, άρχισε να συσκέπτεται· ύστερα δήλωσε, ομοφώνως, ότι πράγματι η ζωή θα εστερείτο των μεγαλύτερων ηδονών της, αν δεν υπήρχε το παστό χοιρινό. Μια άλλη μέρα προήδρευε στο δικαστήριό του […] Εκδικαζόταν ενώπιόν του μια σπουδαιότατη υπόθεση κι εκείνος με τον αγκώνα ακουμπισμένο στο τραπέζι και το σαγόνι στο χέρι του, φαινόταν να έχει πέσει σε βαθιά περισυλλογή. Ξαφνικά, έκανε νόημα πως ήθελε να μιλήσει. Ο δικηγόρος σώπασε. Οι αντίδικοι ετοιμάστηκαν ν’ ακούσουν: “Ω, φίλοι μου!” είπε ο αυτοκράτορας, “τι εξαιρετικό πράγμα που είναι τα μικρά πατέ! Θα τα δοκιμάσουμε στο δείπνο, έτσι δεν είναι;”»

Αλλά βέβαια, ένας αυτοκράτορας δεν ζει μόνο με παστό χοιρινό, όσο κι αν αναγνωρίζει τη σημασία του. Ούτε καν με μικρά πατέ (αφού είναι, τέλος πάντων, ε, μικρά). Ο συγκεκριμένος, πάντως, δεν θα είχε καμία αντίρρηση να ζει μόνο με μανιτάρια. Αυτό ακριβώς ήξερε καλά κι η Αγριππίνα, η γυναίκα του, που υπήρξε ο ιθύνων νους της δολοφονίας του. Τώρα, αν δηλητηρίασε τα κατά τα άλλα αθώα μανιτάρια ή του έδωσε δηλητηριώδη μανιτάρια, λίγη σημασία έχει. Η ουσία (και η ειρωνεία, βεβαίως) του πράγματος ήταν ότι το τελευταίο του γεύμα ήταν και το αγαπημένο του.