Οι αφίσες που θα άλλαζαν τον κόσμο

—του Γιώργου Τσακνιά—

Ενώ οι αφίσες των ακτιβιστών των sixties παίρνουν τη θέση τους στα μουσεία και στις γκαλερί, μια νέα γενιά καλλιτεχνών παραλαμβάνει τη σκυτάλη της δημιουργίας, ξαναπιάνει το εικαστικό και επικοινωνιακό νήμα και εικονογραφεί τα σύγχρονα κινήματα για τα δικαιώματα.

Η αδελφή Κορίνα Κεντ, η καθολική καλόγρια-ακτιβίστρια-δασκάλα-τυπογράφος-καλλιτέχνιδα (και φίλη ανθρώπων όπως ο Άλφρεντ Χίτσκοκ και ο Τζον Κέιτζ), αποτελεί πλέον αντικείμενο μαθημάτων στα πανεπιστήμια, ενώ διοργανώνονται εκθέσεις με τις πρωτοπόρες αφίσες της, στις οποίες συνδύαζε τη ρητορική του χιπισμού («αγάπη, ειρήνη, μουσική») με αποσπάσματα από τη Βίβλο, ποιήματα και φιλοσοφικά αποφθέγματα για να δημιουργήσει κολάζ χρωμάτων και νοημάτων με μηνύματα είτε προσωπικής ολοκλήρωσης είτε κοινωνικής δικαιοσύνης. Ανάλογη είναι η αντιμετώπιση που έχουν οι αφίσες του κινήματος Black Power. Πρόσφατα, το Brooklyn Museum ανακοίνωσε πανηγυρικά την απόκτηση 44 αφισών του Black Arts Movement των δεκαετιών ’60 και ’70. Στο μανιφέστο της το 1968 η κίνηση καλούσε σε «ριζική αναδιάταξη της δυτικής αισθητικής», με νέο «συμβολισμό, μυθολογία, ανάλυση και εικονολογία».

Καθώς λοιπόν η τέχνη του συνθήματος, όπως την κατάλαβε ο χίπικος ακτιβισμός των sixties, ακολουθεί τη ρώσικη πρωτοπορία της agitprop της δεκαετίας του ’20 και καθιερώνεται στους τοίχους των μουσείων, μια νέα γενιά καλλιτεχνών πατά στα ίδια χνάρια, αξιοποιεί το κολάζ, τους δυνατούς συμβολισμούς, τους αφορισμούς —κραυγαλέους ή επιθετικούς ή υπονομευτικούς ή υπαινικτικούς— για να δημιουργήσει αφίσες που καταπιάνονται με τα προβλήματα του παγκοσμιοποιημένου σήμερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το κατεξοχήν επίκαιρο και αντικειμενικά παγκόσμιο θέμα της μετανάστευσης. Με σήμα την πεταλούδα Μονάρχη και με συνθήματα «η μετανάστευση αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα» και «η μετανάστευση είναι όμορφη», η ομάδα «είμαι ΑΛΛΟΣ» κάνει καμπάνιες για τα δικαιώματα των μεταναστών.

Τα συνθήματα έχουν δύναμη: αφυπνίζουν, ξεσηκώνουν, εστιάζουν, απλουστεύουν, γενικεύουν, παραπλανούν. Δημιουργούν ερωτηματικά ή ενισχύουν βεβαιότητες. Η ιστορία της αφίσας, του εικαστικού συνθήματος, έχει ενδιαφέρον (πολιτικό, πολιτισμικό, αισθητικό) από μόνη της. Στην αφίσα, εικόνα και λόγος γίνονται ένα: σχήματα και χρώματα σχηματίζουν φράσεις· λέξεις ή προτάσεις λειτουργούν ως εικαστικές φόρμες. Το καλλιτεχνικό έργο είναι ένα και ενιαίο. Τόσο η δύναμη της εικόνας-συνθήματος όσο και η αισθητική της αποκτούν νέο περιεχόμενο και προοπτική στην εποχή της διάδοσης των ηλεκτρονικών εργαλείων εικαστικής δημιουργίας και, κυρίως, στην εποχή του παγκόσμιου ιντερνετικού πολιτισμού: την αφίσα που πριν από πενήντα χρόνια οι φοιτητές κολλούσαν στα αμφιθέατρα του Μπέρκλεϊ ή της Σορβόνης, σήμερα την ποστάρουν στο flickr και στο instagram.

Πηγή: Artnews