Ποια Ευρώπη;

Το dim/art συζητά με τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ

Εχθές, Δευτέρα 17 Ιουνίου, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ συζήτησε με μπλόγκερς και δημοσιογράφους στο φιλόξενο Free Thinking Zone. Η κουβέντα ήταν ζωντανή και πολύ ενδιαφέρουσα: προφανώς η ελληνική πολιτική επικαιρότητα ήταν μεταξύ των πιο καυτών θεμάτων — εξάλλου ο πρόεδρος της ομάδας των Πρασίνων-Ευρωπαϊκής Ελεύθερης Συμμαχίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έφυγε από το Free Thinking Zone για να πάει στην ΕΡΤ. Η επικαιρότητα, ωστόσο, δεν μονοπώλησε τη συζήτηση: το κύριο βάρος έπεσε στο μέλλον της Ευρώπης, στην ενοποίηση, στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, στους πολιτικούς συσχετισμούς, στην ευρωπαϊκή ταυτότητα, στην ομοσπονδιοποίηση και τα εθνικά κράτη. Στο κάτω κάτω, αυτός ήταν και ο τίτλος της συζήτησης: «Ποια Ευρώπη;» #whateurope?

Ο Κον-Μπεντίτ ήταν πολύ άνετος και ευχάριστος συζητητής. Για την ακρίβεια, συνομιλήσαμε όχι με έναν αλλά με τρεις Ντάνι ταυτόχρονα: τον Κόκκινο Ντάνι —που δεν ξεχνά ότι οι θεσμοί υπάρχουν για να εξυπηρετούν το κοινωνικό σύνολο, που αγωνιά διαρκώς για τη δημοκρατία και τη νομιμοποίηση θεσμών, που κάθε τόσο υπενθυμίζει πως οι θεσμοί δεν αλλάζουν ερήμην των πολιτών αλλά με τη συμμετοχή τους—, τον Πράσινο Ντάνι —που επαναφέρει στη συζήτηση την περιβαλλοντική διάσταση, τη σημασία της ενέργειας— και τον Μπλε (με κίτρινα αστεράκια) Ντάνι — που έχει αφοσιωθεί στην ιδέα της πραγματικά Ενωμένης Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας με ευρωπαίους πολίτες, με ισχυρούς δημοκρατικούς θεσμούς.

* * *

* * *

Ερώτηση dim/art (στο 26ο λεπτό του video): Είναι σχετικά εύκολο να αλλάξεις νόμους και θεσμούς, εφόσον υπάρχει πολιτική βούληση και είναι σωστό το timing. Είναι λιγότερο εύκολο να αλλάξεις τα μυαλά των ανθρώπων· δεν υπάρχει fast track διαδικασία για αυτό. Τι νομίζετε ότι μπορούν να κάνουν άνθρωποι ή ομάδες ανθρώπων που είναι υπέρ της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, στην κατεύθυνση της Ομοσπονδίας, για το θέμα των εθνικών στερεοτύπων —αναφέρομαι τόσο στην αυτοεικόνα του κάθε λαού όσο και στην εικόνα του Άλλου— ούτως ώστε η ιδέα της Ομοσπονδιακής Ευρώπης να γίνει αποδεκτή από τις μάζες, από μεγάλες ομάδες ανθρώπων, και να μην είναι υπόθεση μερικών φιλοευρωπαίων διανοουμένων ή πολιτικών; Με άλλα λόγια: πώς μπορούμε να κάνουμε τους πολίτες να αποδεχτούν την ιδέα της απώλειας κυριαρχίας του εθνικού κράτους;

Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ: Η πολιτικά ορθή απάντησή μου είναι ότι η παγκοσμιοποίηση των αγορών έχει καταστρέψει την εθνική κυριαρχία.

Dim/art: …αλλά δεν το ξέρουμε.

Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ: Μπα, το ξέρουμε. Απλώς, αρνούμαστε να το αποδεχτούμε. Ξέρετε, το πρόβλημα όταν συζητώ για την Ευρώπη είναι ότι συνήθως μου λένε: «Ε, εντάξει, εσύ είσαι υπέρ της Ευρώπης γιατί δεν ανήκεις σε κανένα έθνος». Αλήθεια είναι, γεννήθηκα στη Γαλλία από Γερμανούς γονείς, είμαι Γερμανοεβραίος ή Γαλλογερμανοεβραίος… Είμαι μπάσταρδος, είναι εύκολο να μιλάω για την Ευρώπη. Δεν είναι έτσι όμως. Πιστεύω πως το εθνικό κράτος, το δημοκρατικό εθνικό κράτος είναι κάτι που σου παρέχει κοινωνική ασφάλιση, υγεία, παιδεία, ασφάλεια κ.λπ. Επίσης οργανώνει την οικονομία. Τα περισσότερα από αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να υπάρξουν πια σε επίπεδο εθνικού κράτους.  Υπάρχει ένας συγκεκριμένος ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, ένα συγκεκριμένο κοινωνικό μοντέλο — παρ’ όλο που σήμερα δέχεται την επίθεση του νεοφιλελευθερισμού. Αν πάρεις μια νεαρή Τεξανή, έναν νεαρό Τεξανό, και τους φέρεις στην Ευρώπη, θα δουν την Ευρώπη, κάτι ενιαίο. Βλέπεις ότι έχουμε ένα είδος κοινωνικής ευρωπαϊκής ταυτότητας, παρ’ όλο που τώρα είναι σε κακή κατάσταση, δεν το αρνούμαι. Είναι ζήτημα πολιτισμικό.

Κι έρχομαι τώρα στο θέμα της ταυτότητας: αν είχα χρήματα, θα ήθελα να πάρω πέντε νεαρούς Ευρωπαίους κινηματογραφιστές και πέντε Έλληνες. Και να το κάνω αυτό σε όλες τις χώρες. (Τελικά, χρειάζομαι πολλά χρήματα). Και να τους πω, «κάνε μου ένα δεκάλεπτο ταινιάκι για τη δική σου εικόνα της Ελλάδας». Και έτσι μπορούμε να συγκρίνουμε. Να βλέπαμε έναν νεαρό Ιταλό να κάνει μια ταινία για την Ελλάδα, έναν νεαρό Έλληνα να κάνει ταινία για τη Φινλανδία… Πιθανώς να έλεγε ότι κάνει κρύο και ότι τον μισό χρόνο δεν βλέπεις τον ήλιο. Πάντως θα είχε ενδιαφέρον, θα ήταν ένας τρόπος να κατανοήσουμε τι δεν κατανοούμε στα ζητήματα ταυτότητας. Και νομίζω πως θα ήταν σπουδαίο πρότζεκτ.

Πιστεύω πως στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο η πραγματικότητα κάθε χώρας έχει αλλάξει άρδην. Η ταυτότητά μας, όμως, το ποιοι είμαστε, δεν έχει αλλάξει. Όταν συζητάω στη Γαλλία, λέω ότι σε τριάντα χρόνια η θέση της Γαλλίας στον κόσμο θα είναι αυτή που έχει τώρα το Λουξεμβούργο στην Ευρώπη. Λοιπόν, δεν αποφασίζει κανείς να γίνει Λουξεμβούργο: είναι μια μικρή, όμορφη, βαρετή χώρα. Είναι βέβαια πλούσια χώρα, είναι υπέροχο να ζεις εκεί — είναι όμως το όνειρο των Γάλλων να γίνουν το Λουξεμβούργο της Ευρώπης; Όχι! Κι αν θες να είσαι ένα μεγάλο έθνος που έχει προσφέρει πολλά —κακά και καλά, αποικιοκρατία και Γαλλική Επανάσταση—, αν θέλεις να συνεχίσεις να είσαι αυτό, ο μόνος τρόπος να το καταφέρεις είναι μέσω της Ευρώπης.

Μιλήσαμε για το σύνταγμα και για τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Μιλάς με Γάλλους και περηφανεύονται για τη Γαλλική Επανάσταση. Ξέρετε πότε ψήφισαν για πρώτη φορά οι γυναίκες στη Γαλλία; Όχι το 1789 αλλά το 1845, πενήντα χρόνια μετά την Επανάσταση. Η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση, Ανθρώπινα Δικαιώματα για όλους εκτός από — έλα μωρέ, εντάξει, μικρό το κακό… Αυτό μας λέει πόσο δύσκολα, πόσο αργά γίνονται οι αλλαγές στην κοινωνία και μέσα στο μυαλό των ανθρώπων.

Ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ:

• στο θέμα της ΕΡΤ βλέπει μείζον ζήτημα δημοκρατίας και υπογραμμίζει ότι κάτι τέτοιο θα περίμενε κανείς από τον Πούτιν στη Ρωσία, τον Αχμαντινετζάντ στο Ιράν ή τον Ορμπάν στην Ουγγαρία.
• θεωρεί πως είναι υπεκφυγή να μιλάμε για Plan Β — «δεν υπάρχει ούτε World B ούτε LIfe B, εκτός αν ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο Πίτερ Παν».
• πιστεύει πως εκλογές στην Ελλάδα τώρα θα ήταν η απόλυτη τρέλα. «Όσοι πιστεύετε στον Θεό, να πάτε να προσευχηθείτε. Τους άλλους δεν έχω έχω να τους συμβουλέψω κάτι».
• θεωρεί πως η τρικομματική κυβέρνηση είναι αποτέλεσμα υπεύθυνης πολιτικής στάσης — «εξάλλου, αυτή η παράξενη τρικομματική κυβέρνηση αντικατοπτρίζει τον κατακερματισμό της ελληνικής κοινωνίας».
• αδυνατεί να καταλάβει πώς η Ελλάδα δεν έχει χαράξει μια στρατηγική που θα ρίχνει το βάρος της οικονομικής ανάπτυξης στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
• επιμένει πως αυτό που έχει ανάγκη η Ελλάδα και η Ευρώπη είναι «μια νέα δημοκρατική νομιμοποίηση».
• υπογραμμίζει —θυμίζοντας την αντίληψη του Μιχάλη Παπαγιαννάκη— πως πρέπει να «μάθουμε να χτίζουμε μέσα στην αντίφαση».
• προβλέπει πως μετά τις γερμανικές εκλογές θα χαλαρώσει αισθητά το δόγμα της λιτότητας και πως άμεσα θα δρομολογηθούν εξελίξεις για την έκδοση ευρωομολόγου, τη δραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κ.ά.
• ονειρεύεται την επέκταση του προγράμματος Erasmus από τους φοιτητές και σε νέους επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων και το θεωρεί πρώτης τάξεως εργαλείο για την οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
• είναι αντίθετος με λογικές αξόνων Βορρά-Νότου στο πλαίσιο της ΕΕ και θεωρεί πως ο Βορράς και ο Νότος πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους σε ένα νέο πλαίσιο ανταποδοτικότητας.
• δεν νομίζει πως είναι κατάλληλες οι συνθήκες για ένα ενιαίο Ευρωπαϊκό Ομοσπονδιακό Κόμμα στις ευρωοεκλογές του 2014, πιστεύει ωστόσο πως τα κόμματα που είναι υπέρ της ομοσπονδιοποίησης πρέπει να συγκροτήσουν μια κοινή πλατφόρμα.

Το dim/art ευχαριστεί θερμά το Free Thinking Zone!