Ο Νέλσον Μαντέλα, η εθνική συμφιλίωση και ο ρόλος του Γιώργου Μπίζου
—του Κώστα Γασπαρινάτου—
Με αφορμή την εξόδιο ακολουθία του Νέλσον Μαντέλα σήμερα, θέλω να σχολιάσω μια πτυχή του έργου του που δεν έτυχε, κατά τη γνώμη μου, της δέουσας προσοχής. Μια δραστηριότητα που τη θεωρώ, τουλάχιστον εξίσου σημαντική με τον αντιρατσιστικό αγώνα και την κατάργηση του απαρτχάιντ.
Έχω την τύχη να με τιμά με τη φιλία του ο Γιώργος Μπίζος, ο Έλληνας δικηγόρος, φίλος του Μαντέλα. Απ’ αυτόν είναι λοιπόν οι πληροφορίες που παραθέτω.
Μετά την πτώση του απαρτχάιντ, το κλίμα τη Νότια Αφρική ήταν πολύ τεταμένο. Η χώρα έβγαινε μετά από δεκαετίες από ένα σκληρό καθεστώς, το οποίο είχε κάνει πλείστα όσα εγκλήματα εναντίον στελεχών του αντιρατσιστικού κινήματος. Είχε φυλακίσει, είχε βιάσει, είχε βασανίσει, είχε δολοφονήσει. Φυσικό ήταν ο κόσμος να ζητάει αν όχι εκδίκηση, πάντως κάποιας μορφής δικαιοσύνη.
Οι αριθμοί ήταν συντριπτικοί: 4,5 εκατομμύρια λευκοί (οι οποίοι κρατούσαν την ουσιαστική εξουσία) και 29 εκατομμύρια μαύροι. Με κάποιους πρόχειρους υπολογισμούς, τα στελέχη του αντιρατσιστικού κινήματος υπολόγιζαν ότι πάνω από 200.000 άνθρωποι έπρεπε να περάσουν από δίκη για εγκλήματα του απαρτχάιντ.
Ο διχασμός και ο πιθανός εμφύλιος ήταν ορατός.
Η ενότητα του κράτους κινδύνευε.
Έπρεπε με κάθε τρόπο να διαφυλαχθεί η συνέχεια του κράτους, να διατηρηθεί το υψηλό φρόνημα των μαύρων, η οικονομική ευρωστία των λευκών και ταυτόχρονα να αρχίσουν άμεσα οι αλλαγές.
Τότε ο Μαντέλα κάλεσε τον Μπίζο για να δουλέψουν μαζί.
Ένα απόγευμα στον κήπο του σπιτιού του Μαντέλα, όπως περιγράφει ο Μπίζος, κουβέντιασαν μέχρι τα ξημερώματα και πήραν τις αποφάσεις.
Ο μύθος λέει ότι ο Μαντέλα τού πρότεινε Υπουργείο και ο Μπίζος το αρνήθηκε.
Η αλήθεια είναι ότι του είπε: «Αν θέλεις να γίνεις Υπουργός, έλα να κουβεντιάσουμε ποιο Υπουργείο θέλεις και θα το πάρεις. Αυτό όμως που περιμένω από σένα είναι να δουλέψουμε μαζί και να φτιάξουμε ένα νέο Σύνταγμα που θα εξασφαλίζει δικαιοσύνη, αλλά κυρίως θα ανοίγει μια νέα σελίδα και θα προωθεί την εθνική ενότητα».
Έτσι ο Μπίζος τέθηκε επικεφαλής της συντακτικής ομάδας και για περισσότερο από δεκαοκτώ μήνες δούλεψε για το νέο σύνταγμα.
Λόγω του περιορισμένου χώρου δεν αναφέρω τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τη σύνταξη του συντάγματος (πρωτοφανής για τα χρονικά). Απαιτήθηκαν όμως ατέλειωτες ώρες συσκέψεων, συζητήσεις και ζυμώσεις, έρευνα και προσαρμογή καλών πρακτικών στα δεδομένα της χώρας.
Το στοίχημα που είχαν να κερδίσουν ήταν να μπορέσουν να ζήσουν σε βάθος χρόνου συμφιλιωμένες οι δύο κοινότητες και παράλληλα να διασφαλιστεί το αίσθημα δικαιοσύνης της μαύρης κοινότητας για τα όσα βίωσε κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ.
Επιλέχθηκε να δοθεί γενική αμνηστία, με μία και μόνο προϋπόθεση: οι κατηγορούμενοι θα έπρεπε να αναγνωρίσουν τα εγκλήματα τους και να ζητήσουν δημόσια συγνώμη.
Έτσι, και η χώρα θα είχε την αίσθηση ότι αφήνει πίσω το παρελθόν αλλά και η αναγνώριση του βίαιου παρελθόντος και η δημόσια συγνώμη σήμαιναν ότι τα εγκλήματα θα ήταν ομολογημένα και ότι το απαρτχάιντ θα είχε χάσει το ηθικό πλεονέκτημα, ακόμα και στους πιο φανατικούς υποστηρικτές του.
Η υπόθεση δεν ήταν εύκολη. Έπρεπε να καμφθούν αντιρρήσεις από τους αγωνιστές ενάντια στο απαρτχάιντ που είχαν βιώσει βασανιστήρια και εξευτελισμούς.
Κλείνω με ένα περιστατικό που μου διηγήθηκε ο Μπίζος, μη μπορώντας να συγκρατήσει τα δάκρυά του:
Σε μια από τις πολύωρες λαϊκές συνελεύσεις, όπου εξηγούσαν στους μαύρους αγωνιστές την πολιτική της εθνικής συμφιλίωσης και της δημόσιας συγνώμης, οι αντιρρήσεις ήταν πολλές και, όσο κι αν προσπαθούσε δεν μπορούσε να πείσει για την αναγκαιότητα της. Η έκβαση της ψηφοφορίας που θα ακολουθούσε ήταν αμφίβολη και ο κίνδυνος απόρριψης του συντάγματος ορατός.
Τότε κλήθηκε ο Μαντέλα, που εμφανίστηκε συνοδευόμενος από τον Ντέιβιντ Μπέκι, έναν αγωνιστή του Αφρικανικού Κογκρέσου που είχε χάσει το χέρι του από βόμβα, την οποία είχαν βάλει σε φάκελο αλληλογραφίας οι μυστικές υπηρεσίες του απαρτχάιντ. Ο Μπέκι, αδελφός του μετέπειτα αντιπροέδρου της Νότιας Αφρικής, Θάμπο Μπέκι, σηκώνοντας το κομμένο χέρι του δήλωσε στους διαφωνούντες. «Εάν μπορώ να τους συγχωρήσω εγώ σύντροφοι, είμαι σίγουρος ότι μπορείτε κι εσείς».
Η χώρα απέφυγε τη γενικευμένη εμφύλια σύρραξη που παιζόταν στα γραφεία στοιχημάτων του Λονδίνου 4,5 προς 1, χάρη στον πολυμήχανο Μαντέλα αλλά και με τη συμβολή του συμπατριώτη μας, Γιώργου Μπίζου.
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Ελευθερία λόγου / δικαιώματα
dimart 
Σχολιάστε