Ο εθνικός ύμνος της Κρακοζίας

Στο σάουντρακ της ταινίας The Terminal υπάρχει ένα κομμάτι που περιλαμβάνει τον εθνικό ύμνο της Κρακοζίας, μίας φανταστικής χώρας της οποίας ο μοναδικός γνωστός πολίτης, ο Βίκτωρ Ναβόρσκι, εγκλωβίζεται στο διεθνές αεροδρόμιο JFK της Νέας Υόρκης εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου που ξεσπά στην πατρίδα του. Οι ΗΠΑ παύουν να αναγνωρίζουν την Κρακοζία και ο Βίκτωρ, που τον υποδύεται ο Tom Hanks, θεωρείται άπατρις και δεν του επιτρέπεται η είσοδος στη χώρα. Η πλοκή στηρίζεται εν μέρει σε κάποιο αληθινό γεγονός, την ιστορία του Ιρανού Mehran Karimi Nasseri που έμεινε από το 1988 ως το 2006 στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle.

Ο Βίκτωρ αναγκάζεται να βρει τρόπο να επιβιώσει μέσα στο αεροδρόμιο και έτσι βρίσκει δουλειά (μαύρη, εννοείται) σε κάποιο συνεργείο που κάνει εργασίες. Οι υπάλληλοι του αεροδρομίου σιγά σιγά τον εμπιστεύονται και τον στηρίζουν. Σε μια περίπτωση ζητούν τις υπηρεσίες του ως διερμηνέα, επειδή έχει προκύψει πρόβλημα με κάποιον συμπατριώτη του που έχει συλληφθεί στο ίδιο αεροδρόμιο, αλλά δε μιλάει αγγλικά.

Ακούμε μία γλώσσα που ο ίδιος ο Tom Hanks σε μετέπειτα συνέντευξή του χαρακτηρίζει «βουλγαρικά», αναφέροντας πως είναι προς τιμήν του πεθερού του που ήταν Βούλγαρος.

Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες στο λήμμα της Βικιπαίδειας για τη σύζυγο του Tom Hanks, μαθαίνουμε ότι η μητέρα της είναι Ελληνίδα από τη Β. Ήπειρο και ο πατέρας της Βούλγαρος από ένα χωριό κοντά στην Ξάνθη το οποίο έχει τρία ονόματα: Брещене το βουλγαρικό, Yassi Oren το τουρκικό και Ωραίον το ελληνικό. Το χωριό ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τους Βαλκανικούς, ώσπου παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία. Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Δυτ. Θράκη έγινε ελληνική -με ένα διάλειμμα την περίοδο 1941-44, όταν στη διάρκεια της Κατοχής η ναζιστική Γερμανία την είχε δώσει στη Βουλγαρία.

Τελικά ήταν Βουλγαρικά η γλώσσα που μιλούσε; Χάρη στη σειρά Who do you think you are?, που έπαιζε στο δίκτυο NBC, αποκαλύφτηκε όλη η ταραχώδης ζωή του Alan Wilson, πατέρα της Rita Wilson και πεθερού τού Tom Hanks. Γεννήθηκε στην ελληνική επικράτεια, ήταν μουσουλμάνος και μιλούσε μία σλαβική γλώσσα, όπως όλοι στο χωριό του. Ήταν δηλαδή Πομάκος και η γλώσσα που μιλούσε είναι διάλεκτος της βουλγαρικής. Κάποια στιγμή η οικογένειά τους μετακόμισε στη βουλγαρική πλευρά, στο Σμόλιαν, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ελλάδα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρήκε τον εικοσάχρονο Χασάν Ιμπραχίμοφ στη Βουλγαρία, ο βουλγαρικός στρατός τον κάλεσε να καταταγεί και συμμετείχε στα στρατεύματα κατοχής της ελληνικής Θράκης: συγκεκριμένα ανήκε σε κάποιο τάγμα που ήταν τοποθετημένο στην Ξάνθη, κοντά στη γενέτειρά του. 

Εξαιτίας μίας μικροκλοπής καταδικάστηκε σε φυλάκιση και αποφυλακίστηκε λίγο πριν εισβάλουν οι Σοβιετικοί. Όταν επιβλήθηκε το κομμουνιστικό καθεστώς προσπάθησε να διαφύγει στην Τουρκία, συνελήφθη και, επειδή θεωρήθηκε «εχθρός του κράτους», κλείστηκε σε στρατόπεδο εργασίας. Δραπέτευσε από εκεί και κατάφερε τελικά να φτάσει στις ΗΠΑ όπου παντρεύτηκε, έγινε ορθόδοξος και άλλαξε το όνομά του.  

Τελικά ποια είναι η εθνικότητα του Χασάν που έγινε Άλαν, αλλά έλεγε ότι μιλούσε βουλγαρικά και ότι καταγόταν από τη Βουλγαρία; Ποια είναι η εθνικότητα των συγγενών του, οι οποίοι στο ντοκιμαντέρ του 2012 μιλούσαν τουρκικά και όχι βουλγαρικά, όπως εκείνος; 

Σύμφωνα με τις εθνικές ιδεολογίες, η εθνική ταυτότητα ενός ανθρώπου είναι κάτι μόνιμο και αμετάβλητο, επειδή καθορίζεται από τη γλώσσα που μιλά, το θρήσκευμα, την κοινότητα και το πολιτισμικό της πλαίσιο. Μέσα από το ντοκιμαντέρ με την ιστορία του Alan Wilson ανακαλύπτουμε ότι δεν έχουμε την πλήρη εικόνα, όταν αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους ως παθητικούς αποδέκτες της εθνικής ταυτότητας.

* * *

Κάθε βράδυ, ένας συνεργάτης ή φίλος του dim/art διαλέγει ένα τραγούδι — ή, μάλλον όχι· αυτό δεν είναι τραγούδι, ή δεν είναι μόνο ένα τραγούδι: είναι μια ιστορία για ένα τραγούδι. Στείλτε μας κι εσείς ένα τραγούδι που δεν είναι τραγούδι στοdimartblog@gmail.com.

* * *

Εδώ άλλα τραγούδια που δεν είναι τραγούδια

* * *