Ο Μεγάλος Δικτάτορας

Απρ. 16, 2013

—

Sir Charles Spencer «Charlie» Chaplin (16 Απριλίου 1889 – 25 Δεκεμβρίου 1977)

Ζούμε κάθε μέρα (και κάθε νύχτα), κάπου στον κόσμο, πράξεις βίας, πράξεις παράλογες και αποτρόπαιες, επιθέσεις, πολέμους ακήρυχτους, αιματοχυσία αθώων. Ζούμε μέσα στο φόβο αυτής της βίας και της απειλής της κι όσο αφήνουμε αυτόν τον φόβο να μας σκεπάζει δε θα είμαστε, δε θα γίνουμε ποτέ, ελεύθεροι. Και για πάντα το μίσος θα είναι ο Μεγάλος Δικτάτορας.

Σαν σήμερα γενήθηκε ο Charlie Chaplin. Και στη σημερινή μέρα ταιριάζει να ακούσουμε, ή πιο καλά, ν’ αφουγκραστούμε, τον λόγο του Μεγάλου Δικτάτορα, τον λόγο που έγραψε και εκφωνεί ο ίδιος υποδυόμενος τον ομώνυμο ρόλο στην ταινία που υπήρξε σταθμός στην καριέρα του.

Συγχωρέστε με, αλλά δε θέλω να γίνω αυτοκράτορας. Δεν είναι δική μου δουλειά. Δε θέλω να κυβερνήσω, δε θέλω να κατακτήσω κανέναν. Θα ήθελα να βοηθήσω τους πάντες, αν ήταν δυνατόν· Εβραίους, αριστοκράτες, μαύρους, άσπρους. Ο καθένας μας θέλει να βοηθήσει τον διπλανό του. Γιατί έτσι είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος. Θέλουμε να ζούμε κοντά στην ευτυχία του συνανθρώπου μας και όχι στη δυστυχία του. Δε θέλουμε να μισούμε και να αποστρεφόμαστε ο ένας τον άλλον. Στον κόσμο αυτό χωράμε όλοι. Και η καλή μας Γη είναι πλούσια και μπορεί να μας θρέψει όλους. Κι εμείς θα μπορούσαμε να ζούμε τη ζωή μας με τρόπο ελεύθερο και όμορφο, όμως χάσαμε το δρόμο μας.

Η απληστία φαρμάκωσε την ψυχή του ανθρώπου· γέμισε με οδοφράγματα μίσους τον κόσμο· μας οδήγησε σαν άβουλους στρατιώτες στη δυστυχία και μας αιματοκύλησε. Αναπτύξαμε ταχύτητα αλλά κλειδαμπαρωθήκαμε στον εαυτό μας. Τα μηχανήματα που μας δίνουν την αφθονία μάς άφησαν στην ένδεια. Η γνώση μάς έκανε κυνικούς· η εξυπνάδα σκληρούς και άκαρδους. Σκεφτόμαστε υπερβολικά και αισθανόμαστε πολύ λίγο. Περισσότερο απ’ όσο χρειαζόμαστε μηχανήματα, έχουμε ανάγκη από ανθρωπιά. Περισσότερο από όσο χρειαζόμαστε εξυπνάδα, έχουμε ανάγκη από καλοσύνη κι ευγένεια. Χωρίς αυτές τις ιδιότητες, η ζωή θα είναι βίαιη και όλα θα έχουν χαθεί. Το αεροπλάνο και το ραδιόφωνο μάς έφεραν πιο κοντά μεταξύ μας. Η ίδια η ύπαρξη αυτών των εφευρέσεων διαλαλεί την καλοσύνη του ανθρώπου· διαλαλεί την παγκόσμια αδελφοσύνη· την ενότητα.

Και τούτη ακόμα τη στιγμή, η φωνή μου φτάνει ως τα αυτιά εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο, εκατομμυρίων απελπισμένων ανδρών, γυναικών και παιδιών, θυμάτων ενός συστήματος που έχει κάνει τον άνθρωπο να βασανίζει και να ρίχνει στη φυλακή αθώους. Σε όλους όσους με ακούνε, έχω να πω: «Μην απελπίζεστε». Η δυστυχία που μας σκεπάζει τώρα δεν είναι παρά η σκιά της απληστίας, η χολή όσων φοβούνται την ανθρώπινη εξέλιξη. Μα το μίσος τους θα περάσει, θα φύγει, και οι δικτάτορες θα πεθάνουν, και η δύναμη που υφάρπαξαν μέσα απ’ τα χέρια του ανθρώπου, θα γυρίσει στον άνθρωπο. Και όσο άνθρωποι θα πεθαίνουν, η ελευθερία δε θα απολείψει ποτέ.

Στρατιώτες! Μην παραδίνεστε σε υπάνθρωπους, σ’ εκείνους που σας απαξιώνουν και σας κρατούν δέσμιους· που επιστρατεύουν τις ζωές σας, που σας επιβάλλουν τι να κάνετε, τι να σκεφτείτε και τι να νιώσετε. Που σας ασκούν, σας εκτρέφουν και σας φέρονται σαν να ήσασταν κτήνη, που σας χρησιμοποιούν ως πυρομαχικά για τα κανόνια τους. Μην παραδίνεστε σ’ αυτούς τους διεστραμένους ανθρώπους – ανθρώπους-μηχανές, που στην θέση του μυαλού και της καρδιάς τους έχουν μια μηχανή. Δεν είστε μηχανές! Δεν είστε κτήνη! Είστε άνθρωποι! Έχετε πολλή ανθρωπιά στις καρδιές σας. Δεν έχετε μίσος! Μόνο όσοι δεν αγαπήθηκαν μισούν· αυτοί που δε γνώρισαν αγάπη και οι διεστραμμένοι.

Στρατιώτες! Μην πολεμάτε για να επιβάλετε τη δουλεία. Πολεμήστε για την ελευθερία. Στο δέκατο έβδομο Κεφάλαιο, ο Απ. Λουκάς γράφει «βασιλεία του Θεού εντός υμών εστί», όχι μέσα σε έναν μόνο άνθρωπο, ή σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά σε όλους! Εσείς, όλοι σας, έχετε τη δύναμη, τη δύναμη να φτιάχνετε μηχανές, τη δύναμη να φτιάχνετε την ευτυχία σας! Εσείς, όλοι σας, έχετε τη δύναμη να κάνετε τούτη τη ζωή ελεύθερη και όμορφη, να κάνετε τούτη τη ζωή μιαν υπέροχη περιπέτεια. Στο όνομα της δημοκρατίας, λοιπόν, ας κάνουμε χρήση αυτής της δύναμης.

Ας ενωθούμε όλοι. Ας αγωνιστούμε για έναν νέο κόσμο, έναν κόσμο αξιοπρεπή που θα δώσει σε όλους την ευκαιρία να εργαστούν, που θα δώσει στους νέους ένα μέλλον και στους ηλικιωμένους ασφάλεια. Αυτά σας υποσχέθηκαν οι υπάνθρωποι για να αποκτήσουν εξουσία. Μα είπαν ψέματα! Δεν εκπλήρωσαν τις υποσχέσεις τους. Κι ούτε πρόκειται ποτέ να τις εκπληρώσουν. Ας αγωνιστούμε για να δώσουμε στον κόσμο ελευθερία. Ας αγωνιστούμε για έναν κόσμο δίχως σύνορα ανάμεσα στους λαούς. Ας αγωνιστούμε ενάντια στην απληστία, ενάντια στο μίσος και τη μισαλλοδοξία. Ας αγωνιστούμε για έναν κόσμο που να έχει λογική, για έναν κόσμο όπου η επιστήμη και η εξέλιξη θα οδηγούν στην ανθρώπινη ευτυχία.

Στρατιώτες, στο όνομα της δημοκρατίας, ας ενωθούμε όλοι!