—της Kelsey Elisabeth Nelson. Μετάφραση για το dim/art: Μαρία Τσάκος—
Όταν ήμουν στο δημοτικό, σιχαινόμουν να σβήνω — σιχαινόμουν εκείνα τα τρίμματα της γόμας που κολλούσαν πάνω στο χαρτί όταν χρησιμοποιούσες την πίσω μεριά του μολυβιού, τις μουτζούρες πάνω στο χαρτί που σε πρόδιδαν, κι εκείνες τις φρικιαστικές περιπτώσεις που χρησιμοποιούσες τόσο υπερβολική δύναμη ώστε κατέληγες να σκίσεις το χαρτί. Τελευταία, έχω αρχίσει να σκέφτομαι έντονα την πράξη του σβησίματος και το ποια θέση αυτή κατέχει στη δημιουργία της Τέχνης και στην ερμηνεία της. Ίσως το πιο αξιοπρόσεκτο παράδειγμα στην ιστορία της τέχνης να είναι το έργο του Robert Rauschenberg Erased de Koooning Drawing (Το σβησμένο σχέδιο του de Kooning). Για το έργο αυτό λέγεται πως ο Rauschenberg απέκτησε ένα μοναδικό σχέδιο του Willem de Kooning και κατόπιν αφιέρωσε έναν μήνα στο να σβήσει την παράσταση από το χαρτί.
Με μια πρώτη ματιά, το Erased de Kooning Drawing δίνει την εντύπωση πως είναι κενό και μάλιστα μοιάζει να επικαλείται το βασικό αξίωμα πως οτιδήποτε μπει σε κορνίζα και κρεμαστεί σε τοίχο μουσείου είναι τέχνη. Αν όμως το κοιτάξεις πιο σχολαστικά θα προσέξεις πως το χαρτί δεν είναι διόλου άγραφο και πως στην πραγματικότητα είναι γεμάτο από ίχνη και των δύο καλλιτεχνών — από επίμονα απομεινάρια του σχεδίου του de Kooning αλλά και από απειροελάχιστα σκισίματα, πτυχώσεις και μουτζούρες στο χαρτί που άφησε πίσω του το επίπονο σβήσιμο του Rauschenberg. Παρατηρώντας το, αρχίζουμε σιγά-σιγά να συνειδητοποιούμε τη δυσκολία και το μέγεθος του πονήματος του Rauscheberg. Σιγά-σιγά, θαυμάζουμε —όχι δίχως κάποια έκπληξη— την ακρίβεια και τον αυτοέλεγχο που χρειάστηκε να επιδείξει ώστε να διατηρήσει το χαρτί ακέραιο. Πετυχαίνοντας, με αυτόν τον τρόπο, να μετατρέψει την πράξη του σβησίματος σε τέχνη.
Από καιρού εις καιρόν, βοηθάω με την κατάρτηση του προγράμματος για την Ημέρα της Οικογένειας του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγο («Museum of the Contemporary Art, Chicago») κι εκεί πρόσεξα πως πολλοί καλλιτέχνες που παραδίδουν μαθήματα, συμπεριλαμβάνουν την τεχνική του σβησίματος ή της αποδόμησης, στις δράσεις στις οποίες συμμετέχει το κοινό. Με έκπληξη παρατηρεί κανείς ότι η καταστροφή των έργων άλλων καλλιτεχνών δεν είναι μία πράξη στην οποία λαμβάνει κανείς μέρος με ευκολία, ακόμα και όταν πρόκειται για ένα κοινό που αποτελείται από παιδιά. Δεν μπορώ να είμαι βέβαιη αν αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει μέσα μας ένας εγγενής σεβασμός για το έργο ενός άλλου ή αν πρόκειται απλά για τον σεβασμό για τους πάγειους κανόνες ενός μουσείου: «ΜΗΝ ΕΓΓΙΖΕΤΕ». Αυτό όμως που βρίσκω πιο ενδιαφέρον από οτιδήποτε άλλο είναι τους λόγους για τους οποίους ένας καλλιτέχνης αισθάνεται την ανάγκη να διδάξει την τεχνική της διαγραφής και τι είναι αυτό που αποκομίζει το κοινό από την εμπειρία αυτή.
Η καλύτερη δυνατή απάντηση που μπορώ να δώσω είναι πως το σβήσιμο αποτελεί μια ευθεία αναφορά στο «χάος» της όλης διαδικασίας. Οι καλλιτέχνες-διδάσκαλοι θέλουν να δώσουν στο κοινό να καταλάβει πως η δημιουργία τέχνης είναι μια δύσκολη, χρονοβόρα διαδικασία η οποία περικλείει ξεκινήματα, παύσεις και αλλαγές· δεν είναι μια ευθεία που οδηγεί από τον άδειο καμβά στο καδραρισμένο αριστούργημα που συναντάμε στους τοίχους των μουσείων. Αυτή η κατανόηση ανοίγει το δρόμο ώστε ο επισκέπτης του μουσείου να εκτιμήσει καλύτερα την τέχνη, ενώ, την ίδια στιγμή, τον διδάσκει να μην εγκαταλείπει τα δικά του καλλιτεχνικά πονήματα όταν αυτά δεν παίρνουν αμέσως τη μορφή που εκείνος είχε φανταστεί.
Το να αντιλαμβάνεται κανείς ένα έργο τέχνης ως την κορύφωση μιας «χαοτικής» διαδικασίας αναδεικνύει μια σημαντική ερώτηση: σε ποιά χρονική στιγμή συντελείται η τέχνη; Aυτή είναι μια ερώτηση που συναντάται συχνά στη φωτογραφία. Ας χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα τη φωτογραφία του Gabriel Orozco Isla en la Isla (Νησί μέσα στο Νησί), που δείχνει μια Νέα Υόρκη —πριν την 11η Σεπτεμβρίου—, λίγο πριν από μία καταιγίδα. Οι δρόμοι είναι αλλόκοτα ερημωμένοι. Σε πρώτο πλάνο, μια μίνι-αναπαράσταση της πόλης φτιαγμένη από πεταμένα αντικείμενα καθρεφτίζει το περίγραμμα των κτιρίων στον ορίζοντα που διαγράφεται στο βάθος. Η τέχνη που εμπεριέχεται σ’ αυτή τη φωτογραφία ζει μόνο μέσα στο τυπωμένο αντίγραφο όταν αυτό θα εκτεθεί σε μια γκαλερί; Ή συμβαίνει εκείνην ακριβώς τη στιγμή που ο καλλιτέχνης στρέφει τη φωτογραφική του μηχανή και «καδράρει» το πλάνο του; Βρίσκεται η τέχνη σ’ αυτήν καθαυτή την ικανότητά του να αιχμαλωτίσει αυτή τη στιγμή γαλήνης πριν την καταιγίδα; Επιπλέον, αυτό το έργο τέχνης ανήκει στον Οrozco ή μήπως στην ίδια τη φύση, ή στον ανώνυμο εκείνο σχεδιαστή της «σκουπιδό-πολης;»
Σε ό,τι με αφορά οι ίδιες οι δυνατότητες ανάλυσης και αναστοχασμού που παρουσιάζει ένα έργο τέχνης είναι σημαντικότερα από το ίδιο το έργο. Η αποδόμησή του απαιτεί, όπως στην περίπτωση του Erased de Kooning Drawing, προσεκτική μελέτη του ρυθμού του καλλιτέχνη, των μεθόδων του και των επιλογών του. Να μάθει, συνεπώς, κανείς να σβήνει, σημαίνει να μάθει να αποδέχεται τη διαδικασία σε όλο της το χαοτικό μεγαλείο — ένα μάθημα που καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερη έκταση από τους τέσσερις τοίχους ενός μουσείου.
Πηγή: art:21 Blog
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Εικαστικά < Κάτι αλήθεια συμβαινει εδώ
dimart 
Σχολιάστε