—του Παναγιώτη Πούτου—
Η Βενεζουέλα είναι μία τυπική λατινοαμερικάνικη δημοκρατία: ο εικοστός αιώνας ήταν ταραγμένος από πραξικοπήματα και εξεγέρσεις. Μία τέτοια κατάσταση έζησε ο νομπελίστας συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες όταν απομακρύνθηκε από την εξουσία ο Marcos Pérez Jiménez. Ο Τζέραλντ Μάρτιν, βιογράφος του Μάρκες, γράφει:
«Ο Γκαρσία Μάρκες έζησε την πιο σημαντική και αξέχαστη στιγμή της παραμονής του στη Βενεζουέλα στο τέλος της πρώτης κιόλας εβδομάδας. […] η αεροπορική βάση στην πόλη του Μαρακαΐ είχε εξεγερθεί και βομβάρδιζε το προεδρικό μέγαρο Μιραφλόρες […] Η εξέγερση κατεπνίγη, αλλά το Καράκας εξακολουθούσε να βρίσκεται σε αναταραχή. Ακολούθησαν τρεις πυρακτωμένες εβδομάδες γεμάτες φόβο, συνωμοσίες και επιχειρήσεις καταστολής. Από τις 10 Ιανουαρίου, έπειτα από χρόνια τρομοκρατίας και εκφοβισμού, πλήθη διαμαρτυρομένων άρχισαν να αψηφούν την αστυνομία, οργανώνοντας διαδηλώσεις σε όλη την πρωτεύουσα. […] Στις 22 Ιανουαρίου το σύνολο του Τύπου στη Βενεζουέλα σταμάτησε να λειτουργεί […] η ένταση κορυφώθηκε. […] Στις τρεις το πρωί, άκουσαν τον θόρυβο από τον κινητήρα ενός αεροπλάνου […] και διέκριναν τα φώτα του αεροσκάφους που μετέφερε τον Πέρες Χιμένες στον τόπο εξορίας του στο Σάντο Ντομίνγκο. […] Μόλις δύο εβδομάδες μετά την πτώση του Πέρες Χιμένες, ο Γκαρσία Μάρκες συνέγραψε ένα τεκμηριωμένο πολιτικό άρθρο με τίτλο «Η συμμετοχή του κλήρου στον αγώνα«, με το οποίο εξηγούσε τη συμβολή της εκκλησίας της Βενεζουέλας στο σύνολό της και επαινούσε το θάρρος ορισμένων συγκεκριμένων ιερέων, ανάμεσα στους οποίους και ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος του Καράκας, κατά την πτώση του δικτάτορα, σε μία εποχή όπου πολλοί δημοκρατικοί πολιτικοί είχαν σχεδόν εγκαταλείψει την προσπάθεια».
σελ. 301-4, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Βιογραφία. Τζέραλντ Μάρτιν, Εκδόσεις Μικρή Άρκτος, 2013.
Ο Μάρκες ήταν φίλος από την εποχή των σπουδών στην Μπογκοτά με τον Καμίλο Τόρες, ο οποίος έγινε ιερέας και ενστερνίστηκε τις αρχές της «θεολογίας της απελευθέρωσης». Γι’ αυτό τον λόγο ίσως τον προτίμησε για τη βάπτιση του πρώτου του παιδιού. Μερικά χρόνια αργότερα θα εντασσόταν στις δυνάμεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (ELN) και θα σκοτωνόταν στην πρώτη του μάχη.
Ασταθείς δημοκρατίες, εξεγέρσεις, πραξικοπήματα, ιερείς που aψηφούν τον κίνδυνο. Αυτό είναι το σκηνικό τής φωτογραφίας που έμεινε γνωστή με τον τίτλο Aid From The Padre και βραβεύτηκε με βραβείο Pulitzer το 1963.
Στις 2 Ιουνίου 1964 έγινε εξέγερση κατά της κυβέρνησης Betancourt, η οποία έμεινε γνωστή με το όνομα El Porteñazo. Η ναυτική βάση του Puerto Cabello, Agustín Armario, εξεγέρθηκε. Είχε προηγηθεί άλλη μία εξέγερση το Μάιο, η οποία είχε κατασταλεί την ίδια μέρα. Η εξέγερση του Ιουνίου είχε περισσότερα από τετρακόσια θύματα και κράτησε λίγο περισσότερο: τέσσερις μέρες.
Ο Héctor Rondón Lovera ταξίδεψε από την πρωτεύουσα Caracas στο Puerto Cabello, το οποίο προσπάθησαν να καταλάβουν οι επαναστάτες, όπου βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του πυρός. Όταν έφτασαν οι δημοσιογράφοι, ο στρατός τούς εμπόδισε να εισέλθουν στην πόλη, γιατί υπήρχαν εξεγερμένοι στους δρόμους και δεν μπορούσαν να τους εγγυηθούν την ασφάλειά τους. Ένα τάγμα χωρίστηκε σε διμοιρίες που προσπάθησαν να μπούνε με την κάλυψη τεθωρακισμένων. Ανάμεσα σε αυτούς τους στρατιώτες βρέθηκαν και δύο φωτορεπόρτερ, ο José Luis Blasco και ο Héctor Rondón Lovera. Στην περιοχή La Alcantarilla ένας αξιωματικός τούς προειδοποίησε ξανά για τον κίνδυνο. Όταν πέρασαν μερικά τανκ, όσοι ακολουθούσαν άρχισαν να δέχονται πυρά από όλες τις πλευρές. Ο Rondón αφηγείται πως τα τανκ για μισή ώρα ήταν καθηλωμένα στην περιοχή. Οι στρατιώτες έπεφταν νεκροί, τουλάχιστον δέκα που ήταν μαζί με τον φωτορεπόρτερ είχαν σκοτωθεί. Οι στασιαστές ήταν κρυμμένοι σε σπίτια και καταστήματα, από όπου πυροβολούσαν και έριχναν χειροβομβίδες. Τελικά τα τεθωρακισμένα πέρασαν.
Για να αποφύγει τα πυρά, χρειάστηκε να ξαπλώσει και να μείνει κρυμμένος στην κώχη ενός μαγαζιού. Αντίθετα, ο πατήρ Luis María Padilla —ο οποίος ήταν ιερέας στην βάση όπου εκδηλώθηκε η ανταρσία— εμφανίστηκε εκείνη τη στιγμή και άρχισε να κινείται χωρίς προφυλάξεις ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, πλησιάζοντας τους πεσμένους στρατιώτες. Στη μέση του δρόμου ένας από αυτούς σήκωσε το κεφάλι. Ο ιερέας τον έπιασε και προσπάθησε να τον σηκώσει. Τότε ο Rondón τράβηξε τη φωτογραφία.
Λέγεται πως ο ετοιμοθάνατος πολεμιστής λεγόταν Andrés de Jesús Garcés ή Luis Antonio Rivera Sanoja. Στη βραβευμένη φωτογραφία ο ιερέας κοιτά προς την πλευρά των επαναστατών, από όπου έρχονται τα πυρά. Στο φόντο διακρίνεται η ταμπέλα ενός κρεοπωλείου (Carniceria). Στα ισπανικά η λέξη εκτός από «κρεοπωλείο» σημαίνει και «μακελειό».
Την ίδια φωτογραφία δημοσίευσαν δύο εφημερίδες: η La Republica δημοσίευσε την φωτογραφία που βραβεύτηκε με Pulitzer, ενώ η Últimas Noticias δημοσίευσε την φωτογραφία που τράβηξε ο José Luis Blasco — χωρίς όμως να βραβευτεί και να έχει την ίδια αναγνώριση.
Το περιοδικό Élite του Ιουνίου 1962 έκανε εκτενές ρεπορτάζ, αλλά δεν μπόρεσε να έχει δηλώσεις του ιερέα, ο οποίος θέλησε να μείνει μακριά από τη δημοσιότητα. Στο ίδιο περιοδικό φιλοξενήθηκε η μαρτυρία ενός από τους στρατιώτες που βρέθηκαν στο ίδιο σημείο. Περιέγραφε πώς ήρθε ο ιερέας και προσφέρθηκε να τον βοηθήσει. Εκείνος του απάντησε: «Δεν είμαι τραυματισμένος, πάτερ, αλλά δεν μπορώ να κινηθώ, γιατί θα με σκοτώσουν». Τότε ο πατήρ Παδίγια του είπε: «Καλά, μην κινηθείς». Σύντομα τον έβαλε σε ένα ασθενοφόρο με τραυματίες και νεκρούς και έτσι σώθηκε.
Στο βιβλίο Who’s Who of Pulitzer Prize Winners διαβάζουμε ότι o Rondón (1933-1984) είχε εργαστεί ως εργάτης σε βιοτεχνία γυαλιού και ως οδηγός ταξί. Αργότερα ήταν φωτογράφος της εφημερίδας La Republica του Καράκας. Η φωτογραφία βραβεύτηκε με Pulitzer (ήταν μόλις ο δεύτερος μη Αμερικανός που έπαιρνε τέτοιο βραβείο), George Polk Memorial Award (1962) και ανακηρύχτηκε World Press Photo of the Year (1962).
Τον ιερέα τίμησε στο ποίημά του «Puerto Cabello» ο μάλλον άσημος βενεζολάνος ποιητής Juan Camarasa Brufal στη συλλογή του Rosas y espinas, που δημοσιεύτηκε το 1965. Το ακόλουθο απόσπασμα αναφέρεται στη βραβευμένη φωτογραφία:
En medio de tu dolor,
un ángel te mandó Dios,
que sin miedo ni pavor, era solo…,
y el herido dos.
Sus alas fueron dos brazos
levantando los heridos;
las balas respetaban sus pasos,
al oír los tristes gemidos.
Eres tú, capellán Padilla,
un ángel de paz y amor;
que germine esta semilla,
y no habrá tanto dolor.
(Μέσα στη θλίψη σου / o Θεός σου έστειλε έναν άγγελο / που χωρίς τρόμο, χωρίς φόβο ήταν μόνος… / και τραυμάτισε και τους δύο. / Τα φτερά τους ήταν δύο μπράτσα / που σήκωναν τους τραυματισμένους. / Οι σφαίρες σέβονταν τα βήματά τους / θλιμμένες στο άκουσμα των βογγητών. / Ήσουν εσύ, εφημέριε Παδίγια / ένας άγγελος ειρήνης και αγάπης / που βλάστησες αυτό το σπόρο / και δε θα υπάρξει τόση θλίψη.)
Η φωτογραφία ενέπνευσε και τον αμερικανό φωτογράφο Norman Rockwell που ζωγράφισε τον πίνακα Southern Justice, o οποίος χρησιμοποιήθηκε για την εικονογράφηση του ομώνυμου άρθρου του Charles Morgan στο περιοδικό LOOK. Ο πίνακας αναφέρεται στη δολοφονία τριών Αμερικανών που δολοφονήθηκαν το 1964 από μέλη της Ku Klux Klan. O εικοσιενός ετών Andrew Goodman από τη Νέα Υόρκη ήταν ακτιβιστής και φοιτητής της Ανθρωπολογίας στο Queens College. Ο εικοσιτετράχρονος Mickey Schwerner φοιτούσε κοινωνικός λειτουργός στο Columbia University. Ο εικοσιενάχρονος James Chaney ήταν εθελοντής της CORE (Congress of Racial Equity) και εργαζόταν για την εγγραφή Αφροαμερικανών ως ψηφοφόρων καθώς και για την εκπαίδευση μέσω των ενοριών.
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Iconic image
dimart 