Η ελληνικότητα ήταν ο «δαίμονας» ή ο «άγγελος» για την τέχνη (σας); — απαντούν η Αλεξάνδρα Κατσιάνη και ο Θανάσης Χονδρός
Η Ελλάδα αλλάζει (το ίδιο συμβαίνει και με τις άλλες χώρες, βέβαια). Η γεωγραφία και η γλώσσα παρουσιάζουν μια σταθερότητα, αλλά η κοινωνική σύνθεση και οι θεσμοί, οι νοοτροπίες και οι αξίες αλλάζουν — και μαζί, όπως είναι φυσικό, μεταβάλλεται και η ελληνικότητα, η ιδέα δηλαδή ότι κάποιο πράγμα έχει εκείνα τα στοιχεία που το χαρακτηρίζουν ελληνικό, στοιχεία που επίσης δεν είναι σταθερά και συμπαγή. Επομένως, όταν μιλάμε για ελληνικότητα, πρέπει να την προσδιορίζουμε ιστορικά κάθε φορά, ξεκαθαρίζοντας έτσι και την οπτική γωνία.
Εμείς ό,τι κάναμε και δεν κάναμε είναι επειδή ζούμε στην Ελλάδα. Λέγοντας «ό,τι κάναμε και δεν κάναμε» κυριολεκτούμε, επειδή βασιζόμενοι στην αντίληψη που είχαμε, τόσο για την ελληνική κοινωνία όσο και για την τέχνη στην Ελλάδα, μπήκαμε το 1980 στον χώρο της εικαστικής δημιουργίας κρίνοντας ότι έχει νόημα μια τέτοια δραστηριοποίηση, ενώ αποσυρθήκαμε απ’ αυτόν το 2004, μη βρίσκοντας ικανούς λόγους για συνέχεια.
Θα πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι η τέχνη δεν αποτέλεσε για μας μέσο βιοπορισμού. Δουλέψαμε σε δημόσια γυμνάσια και λύκεια ως φιλόλογοι. Η εκπαίδευση σε κάποιον τομέα, πέρα από τις γνώσεις και τις σχετικές τεχνικές που σου προσφέρει, σε προετοιμάζει για ν’ ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη πορεία. Η είσοδός μας στον καλλιτεχνικό χώρο δεν ήταν αποτέλεσμα μιας τέτοιας πορείας, αλλά της διάθεσής μας, ας το πούμε σχηματικά, να φωταγωγηθεί η καθημερινότητα διά του καθημερινού. Θέτοντας την καθημερινότητα ως πρώτη ύλη και χρησιμοποιώντας ως μέσο κυρίως την εγκατάσταση και την εικαστική δράση, η δημιουργία σου είναι δεμένη με το χώρο όπου ζεις και εργάζεσαι.
Στα χρόνια μας, με τη διαδικτυακή πρόσβαση και στις πιο απομακρυσμένες πηγές, δίνεται η ευκαιρία για την καλλιέργεια διαφόρων τοπικοτήτων, δηλαδή τέχνης που θα ξεκινά από τις ανάγκες και τις συνθήκες του τόπου σε αντίθεση προς μια απονευρωμένη διεθνή τέχνη. Η τοπικότητα προφανώς δεν πρέπει να συσχετιστεί με τον τοπικισμό. Απέναντι στην κοντόφθαλμη έπαρση του τοπικισμού, η τοπικότητα προτείνει μάλλον την ταπεινότητα μιας ψηφίδας μέσα στον κόσμο.
Το Πλεονέκτημα Αφορά το Μέλλον Β’ (1996). Η Αλεξάνδρα Κατσιάνη και ο Θανάσης Χονδρός ξαπλωμένοι σε σελίδες των τηλεφωνικών καταλόγων του Μόναχου και της Μελβούρνης, γεμάτες με ονόματα ελλήνων μεταναστών.
Εικόνα εξωφύλλου: Αποσκευές Ηρώων, 1989
* * *
Κάθε εβδομάδα ένας εικαστικός καλλιτέχνης απαντά στο ερώτημα του dim/art «H ελληνικότητα ήταν ο «δαίμονας» ή ο «άγγελος» για την τέχνη (σας);» Επιχειρούμε δι’ αυτής της οδού να επαναφέρουμε ένα ερώτημα για τον νεοελληνικό πολιτισμό που τέθηκε ήδη αρκετές φορές και που αποτέλεσε κεντρικό μάλλον άξονα των αναζητήσεων της γενιάς του ’30 και να δούμε, βάσει των απαντήσεων, εάν έχει νόημα να τίθεται ξανά, με νέους όρους και σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες ή αν έχει ξεπεραστεί οριστικά. Πώς απαντούν «νεότεροι» και «παλαιότεροι» καλλιτέχνες σε μια ερώτηση που βασάνισε μια ολόκληρη γενιά, αυτήν του 1960, αλλά και παγίδευσε τη σύγχρονη ελληνική τέχνη και λογοτεχνία;
Επιμέλεια: Δρ. Δωροθέα Κοντελετζίδου, ιστορικός/θεωρητικός τέχνης.
* * *
Στο «Cafe dim/art» γίνονται διαδικτυακές συναντήσεις σύγχρονων ελλήνων λογοτεχνών και καλλιτεχνών.
Εδώ άλλες αναρτήσεις από το Cafe dim/art
dimart 