Πώς να εντοπίζετε τους κομμουνιστάς

Τεκμήρια της αντικομμουνιστικής υστερίας της δεκαετίας του ’50 στις ΗΠΑ

—από το Open culture. Μετάφραση για το dim/art: Γιώργος Τσακνιάς—

Το 1955, οι ΗΠΑ έμπαιναν στο τελικό στάδιο του μακαρθισμού ή στον δεύτερο Κόκκινο Τρόμο. Σε αυτή τη σκοτεινή περίοδο της αμερικανικής ιστορίας, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναζητούσε παντού κομμουνιστές κατασκόπους. Καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι και συνδικαλιστές αντιμετωπίζονταν με ιδιαίτερη καχυποψία και πολλές καριέρες και ζωές καταστράφηκαν βάσει των πλέον αστήριχτων κατηγοριών. Το Κογκρέσο, το FBI και ο στρατός των ΗΠΑ τροφοδοτούσαν τις δίκες μαγισσών του Σάλεμ του 20ού αιώνα ποικιλοτρόπως, μεταξύ άλλων ενθαρρύνοντας τους Αμερικανούς να αναζητούν κομμουνιστές στα πιο αναπάντεχα μέρη.

* * *

* * *

Σε αυτό το σύντομο φιλμ των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων μπορούμε να δούμε πώς λειτουργούσε το όλο σύστημα. Ορισμένοι κομμουνιστές δρούσαν ανοιχτά· άλλοι, όμως, «δούλευαν πιο αθόρυβα». Πώς λοιπόν μπορούσαν να εντοπιστούν αυτοί οι κρυπτοκομμουνιστές; Κανένα πρόβλημα: ο στρατός είχε τη λύση. Το 1955, το αρχηγείο του Πρώτου Σώματος Στρατού έφτιαξε ένα εγχειρίδιο με τίτλο: Πώς να εντοπίσετε έναν κομμουνιστή. Το προπαγανδιστικό αυτό κείμενο, που αργότερα δημοσιεύτηκε σε αρκετά δημοφιλή αμερικάνικα περιοδικά, προειδοποιούσε τους αναγνώστες ότι «δεν υπάρχει απολύτως ασφαλής τρόπος εντοπισμού των κομμουνιστών […] Οι αμερικανοί κομμουνιστές έχουν διαφορετική προέλευση, θρησκευτική πίστη, ασκούν διάφορα επαγγέλματα και τέχνες. Επιπροσθέτως, το Κομμουνιστικό Κόμμα των Η.Π.Α. έχει κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να οργανωθεί στην παρανομία, με σκοπό τη διείσδυση». Ωστόσο, το φυλλάδιο προσθέτει —και οι αναγνώστες αναστενάζουν από ανακούφιση— «ότι υπάρχουν, ευτυχώς, ενδείξεις που μπορούν να προδώσουν τους κομμουνιστές. Οι ενδείξεις αυτές μπορεί να είναι αδιόρατες, υπάρχουν όμως πάντοτε, διότι ο Κομμουνιστής, εξαιτίας της “πίστης” του, οφείλει να δρα και να μιλά σύμφωνα με ορισμένα πρότυπα». Με άλλα λόγια, τον κομμουνιστή τον καταλαβαίνεις από τον τρόπο που μιλάει, όχι από τη φάτσα του. Το φυλλάδιο ζητούσε από τους πολίτες να γίνουν κριτικοί λογοτεχνίας για το καλό της εθνικής ασφάλειας και να έχουν το νου τους για τις ακόλουθες ενδείξεις:

Τα κομμουνιστικά κείμενα διακρίνονται για την προτίμησή τους στον μακροπερίοδο λόγο· πέρα απ’ αυτό όμως, υπάρχει ένα χαρακτηριστικό λεξιλόγιο, το οποίο παρέχει την πιο αναγνωρίσιμη ένδειξη της «κομμουνιστικής γλώσσας». Ακόμη και η διαγώνια ανάγνωση ενός άρθρου γραμμένου από κομμουνιστή ή μια κουβεντούλα με έναν από δαύτους πιθανότατα αρκεί για να αποκαλύψει τη χρήση μιας από τις ακόλουθες εκφράσεις: πρωτοπορία, σύντροφος, σοβινισμός, κάψιμο βιβλίων, συγκριτισμός, αστικός εθνικισμός, αποικιοκρατία, τραμπουκισμός, άρχουσα τάξη, προοδευτικός, δημαγωγία, διαλεκτική, κυνήγι μαγισσών, αντίδραση, εκμετάλλευση, καταπίεση, υλιστής.

Ο κατάλογος αυτών των τυχαία επιλεγμένων εκφράσεων θα μπορούσε να εμπλουτίζεται εις το διηνεκές. Όλοι αυτοί οι όροι ανήκουν στην αγγλική γλώσσα, χρησιμοποιούνται ωστόσο από τους κομμουνιστές πολύ συχνότερα απ’ ό,τι από τον μέσο πολίτη.

Ακόμη πιο ανατριχιαστικό είναι το γεγονός ότι το φυλλάδιο προειδοποιούσε ακόμα ότι είναι ένδειξη πως κάποιος είναι κομμουνιστής όταν μιλά για «μακαρθισμό», για «παραβίαση δικαιωμάτων», για «φυλετικές ή θρησκευτικές διακρίσεις» ή για «ειρήνη». Με άλλα λόγια, αν κάποιος υπονοούσε ότι η κυβέρνηση ξεπερνά τα όρια της νομιμότητας, ήταν ύποπτος.

Ο Corliss Lamont στο Freedom Is As Freedom Does γράφει πως το Α΄ Σώμα Στρατού απέσυρε το φυλλάδιο, ύστερα από το κράξιμο που έφαγε από τον  Murray Kempton στη New York Post. Σχετικό άρθρο γράφτηκε και στους New York Times. Το 1955 ο Τύπος έπαιρνε ακόμα τέτοια ρίσκα. Ένα χρόνο νωρίτερα, ο Joseph Welch είχε συγκρουστεί με τον Joe McCarthy και του είχε απευθύνει την ερώτηση που έμεινε στην ιστορία: «Έχετε αίσθηση της αξιοπρέπειας, κύριε; Εν τέλει, σας έχει απομείνει στοιχειώδης έστω αίσθηση της αξιοπρέπειας;»

* * *

* * *

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Vintage < Αφιερώματα