Χίλια πεντακόσια έργα τέχνης μεγάλων δημιουργών, κατασχεμένα από τους Ναζί, βρέθηκαν κρυμμένα σε ένα διαμέρισμα στο Μόναχο.
—της Εύης Τσακνιά—
Η έρευνα στο διαμέρισμα του ογδοντάχρονου Cornelius Gurlitt στο Μόναχο επεφύλασσε στις αρχές μια μεγάλη έκπληξη και έναν θησαυρό: 1.500 έργα, ζωγραφισμένα από την αφρόκρεμα των καλλιτεχνών της περιόδου του Μεσοπολέμου.
Μιλάμε για έργα σε καμβά των Pablo Picasso, Henri Matisse, Emil Nolde, Max Liebermann κ.ά.
Όπως αναφέρει το εβδομαδιαίο περιοδικό Focus, η αξία των έργων αυτής της ιδιωτικής πινακοθήκης ανέρχεται γύρω στο ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Πρόκειται για έργα που εκλάπησαν ή κατασχέθηκαν από τους Ναζί κατά τις δεκαετίες του ΄30 και του ΄40 του περασμένου αιώνα.
Το ναζιστικό καθεστώς θεωρούσε ως «εκφυλισμένο» αυτό το είδος της τέχνης, που ήταν τότε η καλλιτεχνική πρωτοπορία. Πάντα σύμφωνα με το περιοδικό, οι πίνακες βρίσκονται σε θησαυροφυλάκιο της τελωνειακής υπηρεσίας της Βαυαρίας, όπου η βερολινέζα εμπειρογνώμων Meike Hoffmann ερευνά την αρχική τους προέλευση.
* * *
* * *
Μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη και πολύπλοκη έρευνα λοιπόν, εκτιμάται πως μεγάλο ποσοστό των έργων προέρχεται από την έκθεση της «εκφυλισμένης τέχνης», που οργάνωσαν οι Ναζί στο Μόναχο το 1937, εκθέτοντας, απαξιώνοντας και διαπομπεύοντας τα κατασχεθέντα έργα.
Τα έργα που βρέθηκαν στο διαμέρισμα τα κληρονόμησε ο Cornelius Gurlitt από τον πατέρα του Hildebrand Gurlitt, ο οποίος ήταν, καθώς φαίνεται, μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση: έμπειρος γνώστης, εκτιμητής, καθώς και έμπορος της σύγχρονης τέχνης, ο Gurlitt υπήρξε διευθυντής του Μουσείου Τέχνης του Αμβούργου, (Kunstverein Hamburg), μια μεγάλη θέση την οποία έχασε το 1933, όταν βγήκε στην επιφάνεια πως η γιαγιά του ήταν εβραία. Ο Gurlitt όμως την έβγαλε καθαρή. Ειδικός καθώς ήταν στην μοντέρνα τέχνη και με τις πολύτιμες διασυνδέσεις του στην αγορά της τέχνης, κατάφερε να γίνει απαραίτητος στους Ναζί σε σημείο μάλιστα που να τεθεί επικεφαλής του μεγαλεπήβολου πρότζεκτ του Χίτλερ, να φτιάξει το υπερμουσείο της τέχνης (Führermuseum) στην πόλη Linz της Αυστρίας, σχέδια του οποίου είχε ήδη κάνει ο αρχιτέκτονας του Γ΄ Ράιχ, Άλμπερτ Σπέερ.
Από ό,τι φαίνεται, εκμεταλλευόμενος αυτές τις θέσεις, ο δαιμόνιος Hildebrand Gurlitt άρχισε να χτίζει την προσωπική του συλλογή. Με την απελευθέρωση, όπου άρχισαν να τον βαραίνουν υποψίες για κλοπή, ισχυρίστηκε πως έχασε τη μεγαλύτερη ποσότητα των αποκτημάτων του κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών της Δρέσδης. Επικαλούμενος την εβραϊκή του καταγωγή, ο Gurlitt παρουσίασε τον εαυτό του ως θύμα του ναζιστικού καθεστώτος, και κατάφερε να γλυτώσει από τις έρευνες των συμμάχων και να διαφυλάξει την πολύτιμη συλλογή του. Όταν σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό ατύχημα το 1956, ο γιός του κληρονόμησε την περίφημη συλλογή και κράτησε καλά φυλαγμένο το μυστικό για πάνω από μισό αιώνα, σε ένα διαμέρισμα στο Μόναχο.
Ο Cornelius Gurlitt, κίνησε για πρώτη φορά τις υποψίες των τελωνειακών την άνοιξη του 2011, όταν τον έπιασαν στο τρένο από το Μόναχο για την Ελβετία, με 18 χαρτονομίσματα των 500 ευρώ στις τσέπες του.
Η έρευνα στο σπίτι του Gurlitt διήρκεσε κάμποσες μέρες και, όταν τελικά ανακαλύφθηκε ο θησαυρός, ο ηλικιωμένος Cornelius δεν έφερε καμμιά αντίσταση. Φέρεται μάλιστα να είπε στους ανακριτές πως θα μπορούσαν να έχουν γλυτώσει τον κόπο, μια και ο ίδιος ήταν ήδη με το ένα πόδι στον τάφο.
Ο Cornelius Gurlitt, είναι ακόμα και σήμερα ζωντανός και αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες για φοροδιαφυγή. Σύμφωνα με την εφημερίδα του Μονάχου, Süddeutsche Zeitung, η συλλογή περιλαμβάνει και κλασικά έργα μεγάλης αξίας που ανήκαν σε ιδιωτικές συλλογές γερμανών εβραίων. Η εφημερίδα κάνει λόγο ακόμα και αυθεντικό για έργο του Dürer. Εκτιμάται πως το εύρημα αυτό σημαντικό βήμα στις έρευνες για την αποκατάσταση των έργων που είχαν κλαπεί από τους Ναζί και πιθανόν να οδηγήσει στην επιστροφή τους στους νόμιμους κατόχους τους.
Η αποκατάσταση της ιστορίας της (κρυμμένης) τέχνης έχει τουλάχιστον αρχίσει.
Πηγές: Le Nouvel Observateur, El País
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Πολιτιστική κληρονομιά
dimart 
Σχολιάστε