Μια εφεύρεση του Λεονάρντο ντα Βίντσι που αποκτά σάρκα και οστά (πλήκτρα και χορδές) ύστερα από 500 χρόνια
—του Γιώργου Τσακνιά—
Είναι γνωστό ότι ο Ντα Βίντσι, ως κατεξοχήν αναγεννησιακός καλλιτέχνης, υπήρξε πνεύμα άκρως ανήσυχο και επινοητικό, με ποικίλα ενδιαφέροντα. Μια από τις αγαπημένες του —αλλά και αναγκαίες για τον βιοπορισμό— ασχολίες του ήταν οι εφευρέσεις. Κάποιες από αυτές προσπάθησε να τις θέσει και σε εφαρμογή, με περισσότερη ή λιγότερη επιτυχία — σχετικά πρόσφατα αναφερθήκαμε στη γαμήλια τούρτα μήκους 60 μέτρων, εντός της οποίας επρόκειτο να τελεστούν οι γάμοι του Σφόρτσα, την οποία όμως πρόλαβαν και έφαγαν τα τρωκτικά της Τοσκάνης. Μεταξύ άλλων, στα πολύτιμα σημειωματάρια του Λεονάρντο βρίσκουμε σχέδια, ενίοτε πάρα πολύ μπροστά από την εποχή τους, για εφευρέσεις όπως το ρουλεμάν, το αλεξίπτωτο (κι ένα σωρό συσκευές πτήσης, στην κατεύθυνση του ανεμόπτερου ή του ελικόπτερου), το σκάφανδρο (οι μπουκάλες θα ήταν ασκιά γεμάτα αέρα), ένα κουρδιστό μη επανδρωμένο όχημα, ένα μηχανικό ρομπότ βασισμένο στο ανθρώπινο μυοσκελετικό σύστημα, μια ολόκληρη πόλη με σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης που εξασφάλιζε συνθήκες υγιεινής αδιανόητες για μια εποχή που η πανούκλα εξακολουθούσε να αποτελεί τεράστιο κίνδυνο, αρκετά όπλα μαζικής καταστροφής (παρ’ όλο που ο Ντα Βίντσι δήλωνε με κάθε ευκαιρία ότι απεχθανόταν τον πόλεμο) κ.ά.
Μεταξύ όλων αυτών, ο Λεονάρντο σχεδίασε (σημειωματάρια 1488-1489) και ένα μουσικό όργανο, τη viola organista. Πρόκειται για έγχορδο, οι χορδές του οποίου ηχούν όταν ακουμπούν σε έναν η περισότερρους τροχούς, που η επιφάνειά τους είναι καλυμμένη με τρίχες από ουρά αλόγου — στην ουσία πρόκειται για περιστρεφόμενο δοξάρι (από αυτήν την άποψη, η viola organista πλησιάζει στη λογική του hurdy gurdy). Ο μουσικός κάνει πεντάλι για να περιστρέφονται οι τροχοί, ενώ πατώντας πλήκτρα (στη λογική του αρμόνιου ή του πιάνου) χαμηλώνει τις χορδές ώστε να ακουμπήσουν στους τροχούς ή, με κάποια από τα πλήκτρα, μικραίνει το μήκος ορισμένων χορδών προκειμένου να αλλάξει τον τόνο (δεν αντιστοιχούν δηλαδή οι χορδές προς τα πλήκτρα ένα προς ένα). Ο ήχος είναι πιο κοντά μάλλον σε αυτόν της viola da gamba.
Φαίνεται πως ο ίδιος ο Λεονάρντο δεν κατασκεύασε ποτέ τη viola organista. Η πρώτη απόπειρα κατασκευής οργάνου σε αυτήν τη λογική ήταν το Geigenwerk του Hans Haiden, το 1575. Στα τέλη του εικοστού αιώνα, από το 1993 και μετά, ο Akio Obuchi κατασκεύασε αρκετά τέτοια όργανα — το 2004 έπαιξε με ένα σε ένα κοντσέρτο στη Γένοβα. Μόλις φέτος, μετά από περίπου 5000 ώρες εργασίας και με κόστος κάπου 10.000$, ο πολωνός πιανίστας Sławomir Zubrzycki κατασκεύασε μια viola organista, πιστή στις σημειώσεις του Ντα Βίντσι, πανέμορφη στην όψη και απολύτως λειτουργική. Την παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό, στις 18 Οκτωβρίου 2013, στο Διεθνές Φεστιβάλ Πιάνου της Κρακοβίας.
Εδώ μια συνέντευξη του Zubrzycki, όπου περιγράφει την έρευνα και την περιπέτεια της κατασκευής της viola organista (η συνέντευξη είναι στα πολωνικά, με αγγλικούς υπότιτλους):
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Μουσική < Κάτι αλήθεια συμβαίνει εδώ
dimart 
Σχολιάστε