Η Μαρία Ντούζα μιλά για την ταινία της «Το δέντρο και η κούνια»

— της Τάνιας Σιμοπούλου —

Το κινηματογραφικό ντεμπούτο της Μαρίας Ντούζα, «To Δέντρο και η Κούνια» είναι μια ταινία μυθοπλασίας, ένα κοινωνικό δράμα. Σε μια οικογένεια στην ελληνική επαρχία, έρχεται η στιγμή όπου συναντιούνται μετά από χρόνια όλα τα ξενιτεμένα της μέλη. Η ταινία μιλά για την ξενιτιά, την οικογένεια, την πατρίδα και την ξενοφοβία.

Η Ελένη, μια πετυχημένη γιατρός ελληνικής καταγωγής, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Ο πατέρας της, ο Κυριάκος, ζει στην Ελλάδα και είναι δήμαρχος στη μικρή του πόλη. Έχοντας υπάρξει προσφυγόπουλο στη Σερβία μετά τον πόλεμο, κι έχοντας αγωνιστεί για να γυρίσει στην πατρίδα του, ο Κυριάκος δεν έχει συγχωρήσει την Ελένη για την απόφασή της να ζήσει μακριά από την Ελλάδα. Μια μέρα, ο άντρας της Ελένης χάνει τη δουλειά του σε κάποιο χρηματοπιστωτικό κολοσσό και μετατίθεται στην Κίνα επ’ αόριστον. Για πρώτη φορά η Ελένη έρχεται αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο μιας αναγκαστικής μετανάστευσης. Αναστατωμένη με την προοπτική αυτή, παίρνει την κόρη της Άννα κι επισκέπτεται τον πατέρα της, υποτίθεται για Πασχαλινές διακοπές. Αβέβαιη για το μέλλον θέλει είναι να δώσει στην Άννα μια πατρίδα – εάν ποτέ εκείνη την χρειαστεί. Όταν όμως φτάνει σπίτι τίποτα δεν είναι όπως το περίμενε. Μια γυναίκα από τη Σερβία, η Νίνα, είναι εγκατεστημένη εδώ μαζί με την εντεκάχρονη κόρη της. Σύντομα η Ελένη θα διαπιστώσει ότι ο Κυριάκος έχει κι αυτός τα δικά του μυστικά.

Η Μαρία Ντούζα, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας, συζητά με το dim/art και την Τάνια Σιμοπούλου για «Το Δέντρο και την Κούνια»

Τ.Σ.: Στην ταινία, οι ήρωες έχουν ζήσει όλοι ως μετανάστες στον Ευρωπαϊκό χώρο, σε άλλες εποχές και για διαφορετικούς λόγους ο καθένας τους. Αυτή είναι και η αιτία που μπλέκονται οι ζωές και οι διαδρομές τους. Τι είναι εκείνο που, τελικά, γίνεται καταλύτης στις σημερινές τους αποφάσεις, η ανάγκη για να ξεκαθαρίσουν ποια είναι η πατρίδα τους ή οι οικογενειακοί δεσμοί που τους ενώνουν;  

Μ.Ν.:Ο καταλύτης στις σημερινές τους αποφάσεις είναι η νέα μεταναστευτική πραγματικότητα – ξεκινώντας από τον Βρετανό Χάρρυ που μετατίθεται στην Κίνα αναστατώνοντας την ζωή της γυναίκας του Ελένης και καταστρέφοντας τις ισορροπίες που εκείνη είχε πετύχει φεύγοντας με τη θέλησή της λίγα χρόνια πριν από τον τόπο καταγωγής της, την Ελλάδα.  Η υποχρεωτική –αυτή τη φορά– μετανάστευση οδηγεί την Ελένη σε ένα ταξίδι όπου η δική της επιστροφή συναντιέται με την επιστροφή μιας άλλης γυναίκας, από την Σερβία, και συγκρούεται με την παλιότερη επιστροφή του πατέρα — ή, καλύτερα, με τις συνέπειες εκείνης της επιστροφής.  Έτσι η νέα αποδημία γίνεται αφορμή να αποκαλυφθούν άγνωστες πτυχές των περασμένων μετακινήσεων (προσφυγιάς, μετοίκησης) και να απαντηθούν ερωτήματα που βασάνιζαν τους ήρωες για χρόνια. Αυτό όμως που πραγματικά τους φέρνει κοντά και συντελεί στην αποκατάσταση των σχέσεών τους, είναι αυτό το καθρέφτισμα του ενός μέσα στον άλλο μέσω της εμπειρίας της μετακίνησης, που είναι για όλους τους κοινή.

Τ.Σ.: …Οι σημερινοί Ευρωπαίοι που μετοικούν για επαγγελματικούς λόγους και διαπρέπουν έξω από τη χώρα τους γιατί σιγοτραγουδούν «βλέπω να χάνονται οι στεριές και ο κόσμος λιγοστεύει».

Μ.Ν.: Πολύ ενδιαφέρουσα η παρατήρηση/ερώτησή σας. Η αλήθεια είναι πως δεν το είχα σκεφτεί έτσι. Εγώ διάλεξα το τραγούδι περισσότερο επειδή εμένα μού βγάζει ένα παράπονο, κι εδώ εκφράζει το παράπονο της Ελένης πως δεν έχει να θυμάται και να νοσταλγεί μια όμορφη παιδική ηλικία.  Αλλά υπάρχει κι αυτό που επισημαίνετε και ίσως γι αυτό το λόγο είναι τόσο ταιριαστό (πιστεύω) στην συγκεκριμένη σκηνή.  Χώρια που είναι ένα υπέροχο τραγούδι που κι εγώ σιγομουρμουρώ συχνά.

Τ.Σ.: Η Ελένη Καραπάνου (Μυρτώ Αλικάκη), έχει γεννηθεί στην Ελλάδα, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, έχει μια αδερφή από τη Σερβία και ακολουθεί τον Βρετανό σύζυγό της στην Κίνα. Αισθάνεται Ελληνίδα, Βαλκάνια, Ευρωπαία ή Πολίτης του Κόσμου;

Μ.Ν.: Πολίτης του Κόσμου, από επιλογή εξ αρχής.  Στην πορεία όμως βλέπει πως αυτό που μοιάζει ένα νέο μοντέλο, είναι τόσο παλιό όσο η ανθρωπότητα, αφού η μετακίνηση είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη μοίρα.

Τ.Σ.: Και για να γυρίσουμε στις πραγματικές συνθήκες κινηματογραφικής παραγωγής και διανομής  στη σημερινή Ελλάδα. Με δεδομένες τις παρούσες συνθήκες στον οπτικοακουστικό χώρο ποια δομή θα ήταν πιο αποτελεσματικό, ποιο χρήσιμο, να λειτουργήσει άμεσα στην Ελλάδα, π.χ. μια δομή που ενισχύει την ανάπτυξη σεναρίου – ένα agency για την προώθηση των ταινιών στα φεστιβάλ και τα κανάλια διανομής στο εξωτερικό – ένας φορέας χρηματοδότησης;

Μ.Ν.: Νομίζω τα είπατε όλα.  Και αυτή τη στιγμή ο φορέας που προσπαθεί να τα κάνει όλα αυτά είναι το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, που με περιορισμένα οικονομικά –προσφέρει μια δομή και μια πρώτη οικονομική στήριξη.  Στηρίζει τη συγγραφή σεναρίων, την παραγωγή ταινιών, την προώθησή τους σε φεστιβάλ και τη διανομή τους στις αίθουσες.   Όμως ο κινηματογράφος χρειάζεται πολύ περισσότερα.  Κατ’αρχήν χρειάζεται πολύ περισσότερα χρήματα, που σήμερα στις συνθήκες αυτής της τρομερής κρίσης δεν μπορούν να προέλθουν μόνο από το κράτος.  Θα πρέπει να στραφεί προς ιδιωτικά κεφάλαια και χορηγούς, άρα να δώσει κίνητρα (φοροαπαλλαγές) σε ιδιώτες να «επενδύσουν» στον κινηματογράφο.  Πρέπει οπωσδήποτε να εφαρμοστεί ο νόμος για το 1.5% που υποχρεώνει τους τηλεοπτικούς σταθμούς να δίνουν στον ελληνικό κινηματογράφο το 1.5% του τζίρου τους. Μέχρι τώρα, αυτό το έκανε μόνο η Δημόσια Τηλεόραση.  Παράλληλα όμως με όλα αυτά χρειάζεται και παιδεία.  Κινηματογραφική παιδεία για όλους όσους ασχολούνται με το σινεμά, δημιουργούς, θεωρητικούς και κριτικούς, εκείνους που αποφασίζουν ποιες ταινίες παράγονται, τους διανομείς.  Όσο δεν υπάρχει στην χώρα μας μια Ανώτατη Σχολή Κινηματογράφου (αυτή τη στιγμή λειτουργεί Τμήμα Κινηματογράφου στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης) δεν αναγνωρίζεται και η ανάγκη για μια σοβαρή εθνική κινηματογραφία, την οποία θα καλούνταν να στηρίξουν ενδεχομένως και ιδιωτικά κεφάλαια.  Δημιουργείται λοιπόν ένας φαύλος κύκλος μέσα στον οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναπτυχθεί μια παραγωγή που να είναι ταυτόχρονα ποιοτική και βιώσιμη.  Διότι καλά τα διεθνή βραβεία, αλλά χωρίς το ευρύ κοινό ο κινηματογράφος δεν μπορεί να επιβιώσει – πολλώ μάλλον να επικοινωνήσει μηνύματα, ιδέες και συναισθήματα.  Ο κινηματογράφος βλέπετε έχει αυτή τη μοναδική δύναμη – να προβάλει τρόπους ζωής, να επηρεάζει, να διαμορφώνει συνειδήσεις.  Κι εμείς αυτή τη εκπληκτική δυνατότητα να αναδείξουμε τη δική μας κουλτούρα και ιδιαιτερότητα την αφήνουμε ανεκμετάλλευτη.

To Δέντρο και η Κούνια / Σκηνοθεσία: Μαρία Ντούζα / Σενάριο: Μαρία Ντούζα (βασισμένο σε μια ιδέα της Ελένης Ατσίκμπαση) / Διεύθυνση Φωτογραφίας: Ζαφείρης Επαμεινώνδας /Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Τζιοβάνι Τζανέτης / Μουσική: Αννα Στερεοπούλου / Μοντάζ: Γιάννης Κωσταβάρας / Ηχος: Στέφανος Ευθυμίου / Κοστούμια: Νικόλ Παναγιώτου / Μακιγιάζ: Ελενα Παπαζόγλου / Παραγωγός: Μιχάλης Σαραντινός / Executive Producer: Ρούλα Νικολάου /Μια παραγωγή της Steficon σε συμπαραγωγή του ΕΚΚ, της ΕΡΤ, της Nova και του Intermedia Network / Πρωταγωνιστούν: Μυρτώ Αλικάκη, Ηλίας Λογοθέτης, Μιρζάνα Καράζοβιτς, Νίκος Ορφανός, Αϊρις Μίτα, Ελένη Κουλέτης, Μελίνα Λιάλιου, Γεννάδιος Πάτστης, Γιώργος Σουξές, Τζον Μπίκνελ, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Ειρήνη Στρατηγοπούλου, Στάθης Κατσαρός, Βερόνικα Μπιέλιτσα

Η ταινία συνεχίζει να προβάλλεται στην Αθήνα:

* * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Σινεμά