Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας

—της Μαρίας Τσάκος—

Σήμερα γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας, ένας θεσμός που θεσπίστηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 1993, κατόπιν εισήγησης της Γενικής Διάσκεψης της UNESCO. Έκτοτε, η 3^η Μαΐου κάθε έτους γιορτάζεται παγκοσμίως ως ημέρα αφιερωμένη στην ελευθερία του Τύπου. Η ημερομηνία επιλέχθηκε επειδή συμπίπτει με την επέτειο της Διακήρυξης του Βίντχουκ, μια διακήρυξη στην οποία κατέληξαν τα μέλη του διεθνούς Τύπου συνοψίζοντας τα συμπεράσματα που προέκυψαν από πενθήμερο σχετικό συνέδριο που είχε διοργανώσει η UNESCO, το 1991, στο Βίντχουκ της Ναμίμπια.

Η Διακήρυξη του Βίντχουκ ήταν ένα «κάλεσμα στα όπλα» για την προστασία των βασικών αρχών της ελευθερίας της έκφρασης, όπως αυτά προστατεύονται από το Άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα:

«Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις απόψεις του και το δικαίωμα να αναζητά, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο και σε όλο τον κόσμο».

Ο εορτασμός της ελευθεροτυπίας αποτελεί αφορμή για την υπενθύμιση των βασικών αρχών της ελευθερίας του Τύπου, την αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης στις διάφορες χώρες του κόσμου, την υπεράσπιση των Μέσων από απειλές κατά της ανεξαρτησίας τους και την απότιση φόρου τιμής σε δημοσιογράφους που έχασαν τη ζωή τους στη γραμμή του καθήκοντος.

Στο πλαίσιο του εορτασμού αυτού από την UNESCO, δίνεται κάθε χρόνο το Παγκόσμιο Βραβείο Τύπου Guillermo Cano. Το βραβείο για το 2014, απονεμήθηκε χθες το βράδυ, σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, στον Τούρκο ερευνητή-δημοσιογράφο Ahmet Şik.

Ο Şik είναι 44 ετών και δουλεύει στον τουρκικό Τύπο πάνω από 20 χρόνια αφιερώνοντας την καριέρα του στην υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης και στην καταγγελία της διαφθοράς και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις 3 Μαρτίου 2011 συνελήφθη και προφυλακίστηκε με την κατηγορία της ανάμιξης σε τρομοκρατική οργάνωση, μέρες μόλις πριν την κυκλοφορία του βιβλίου του Ο Στρατός του Ιμάμ, η οποία τελικά απαγορεύτηκε. Απελευθερώθηκε τον Μάρτιο του 2012, εν αναμονή της εκδίκασης της υπόθεσης, και συνέχισε να ασκεί το επάγγελμά του, ενώ, το καλοκαίρι του 2013, τραυματίστηκε κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφικής κάλυψης των διαδηλώσεων στην Ιστανμπούλ για το Πάρκο Γκεζί. Αν καταδικαστεί, ο Ahmet Şik κινδυνεύει με ποινή φυλάκισης έως 15 ετών.

Εξάλλου, σε ειδική συζήτηση που έγινε στα αρχηγεία του ΟΗΕ πριν 2 μέρες με θέμα «Ελευθερία του Τύπου για ένα καλύτερο μέλλον», ο Γ.Γ., του ΟΗΕ Ban Ki-moon, είπε πως, κάθε μέρα, δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο απειλούνται —πέφτουν θύματα απαγωγής, φυλακίζονται, υφίστανται βασανιστήρια ή και δολοφονούνται— γιατί λένε ή γράφουν δυσάρεστες αλήθειες. Για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό του, ανέφερε πως, από το 1992 μέχρι σήμερα, πάνω από 1.000 δημοσιογράφοι έχουν χάσει τη ζωή τους, —120 το 2013 και άλλοι 26 μέσα στο 2014—, πολλοί εκ των οποίων κατά τη διάρκεια ανταλλαγής πυρών. 211 δημοσιογράφοι κρατούνται σήμερα σε φυλακές και 456 έχουν απελαθεί από το 2008 ώς σήμερα.

«Οι αριθμοί γεννούν ιδιαίτερη ανησυχία. Πίσω από αυτές τις στατιστικές υπάρχει ένας άνδρας ή μια γυναίκα που απλώς προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του», κατέληξε ο Γ.Γ., του ΟΗΕ και ζήτησε μηδενική ανοχή για εκείνους που στοχοποιούν δημοσιογράφους και χρησιμοποιούν τη βία, τον εκφοβισμό ή τη διαστρέβλωση νομίμων διαδικασιών για να παρεμποδίσουν τη δουλειά του ρεπόρτερ: το να δίνει φωνή σε όσους δεν έχουν, να λέει τις ιστορίες που πρέπει να ακουστούν και να βοηθά να χτιστούν ανοικτές και διαφανείς κοινωνίες.