Στο ίδιο έργο θεατές

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Πολύς λόγος έγινε τις τελευταίες ημέρες για τα μέτρα φύλαξης του Πανεπιστημίου Αθηνών και την ένταση που προκλήθηκε από την απόφαση της διοίκησης να «οχυρωθεί» (με ανάθεση, μάλιστα, σε ιδιωτική εταιρεία) ενόψει μιας ενδεχόμενης κατάληψης. Ανήκω κι εγώ σε αυτούς που θεωρούν ότι ο χειρισμός του Πρύτανη ήταν βεβιασμένος και λανθασμένος, ακριβώς επειδή η ίδια η έννοια της προστασίας του δημόσιου πανεπιστημίου προϋποθέτει μια δέσμη πολιτειακών εγγυήσεων, που πρέπει να εξασφαλίζουν τόσο την ασφάλεια όσο και την ελευθερία του ακαδημαϊκού χώρου. Το πρόβλημα επομένως δεν θα λυθεί με μερικούς ιδιωτικούς «σεκιουριτάδες» και μερικούς κλειδωμένους υπαλλήλους αλλά με την ισχυρή και συναινετική πίεση όλης της ακαδημαϊκής κοινότητας για την κάλυψη των βασικών αναγκών της. Η συστηματική άλλωστε υποχρηματοδότηση του Πανεπιστημίου έχει, με το άλλοθι της κρίσης, οδηγήσει σε ένα εκρηκτικό μείγμα αδιαφορίας, δυσλειτουργίας και απαξίωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έρευνας∙ ένα μείγμα που κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα τον μοναδικό μοχλό ανάπτυξης της χώρας.

Το Πανεπιστήμιο κινδυνεύει ωστόσο και από ένα άλλο μείγμα: τη δράση διαφόρων ομάδων που συγχέουν το «άσυλο»  με τη διαρκή «κατάληψη», την υπεράσπιση του δημόσιου χώρου με την καταχρηστική ιδιοποίηση του, την κριτική λειτουργία της γνώσης με τις αντιστασιακές μυθοπλασίες «ανυπακοής» απέναντι στους θεσμούς. Τα τελευταία χρόνια, παρακολουθούμε, τελετουργικά και σχεδόν επετειακά, την «κατάληψη» να έχει αποκτήσει τις διαστάσεις ενός βίαιου κύματος ανακοπής της νόμιμης μαθησιακής κανονικότητας, στο όνομα πάντα ενός προσεχώς «ανοιχτού» και καλύτερου δημόσιου Πανεπιστημίου. Τα γραφεία των διαφωνούντων καθηγητών «χτίζονται», τα εξάμηνα χάνονται, οι βιβλιοθήκες ερημώνουν και όλα αυτά γίνονται επειδή κάποιοι αποφάσισαν πως το «άσυλο το κανονίζουμε εμείς / και όχι οι σεκιούριτι και οι εισαγγελείς».[1] Η αξιωματική αντιπολίτευση ρίχνει κι αυτή το δικό της λάδι στη φωτιά, με την πλήρη και  συλλογική άρνηση της νομιμότητας των εκλεγμένων Πρυτάνεων και των Συμβουλίων Ιδρυμάτων.[2] Επενδύοντας στα πρόσκαιρα κομματικά οφέλη, η ριζοσπαστική αριστερά μοιάζει να ξεχνάει πως η κατάληψη δημόσιων κτιρίων είναι αξιόποινη πράξη που δεν συνάδει με το «γενικό συμφέρον» και πως το μοντέλο της ιδιότυπης επαναστατικής γυμναστικής μέσω «καταλήψεων» ανήκει ήδη στο θλιβερό παρελθόν του παλαιοκομματισμού.

«Ψωμί παιδεία ελευθερία. Λαός και νεολαία να τσακίσουν τις σύγχρονες χούντες», έγραφε το πανό που ανάρτησαν, την περασμένη εβδομάδα, οι «φοιτητικοί σύλλογοι» στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου. Με μια πρωτοφανή επίδειξη ιστορικής αμάθειας, αισθητικής βαρβαρότητας και πολιτικής ανωριμότητας, οι «σύλλογοι» αυτοί ήδη προχωρούν σε «καταλήψεις» σε πολλές σχολές του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ, ξαναπαίζοντας το ίδιο έργο από την αρχή. Και εμείς, στο ίδιο έργο θεατές, οφείλουμε, αίφνης, να αποφασίσουμε για το αν τα ΑΕΙ θα επιστρέψουν στο νόμο της δεκαετίας του ’80 (ΣΥΡΙΖΑ), για το αν θα πρέπει να ιδρυθούν ιδιωτικά πανεπιστήμια (ΠΟΤΑΜΙ), για το αν η πραγματική αιτία του προβλήματος είναι το άσυλο (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ), ή για το αν θέλουμε ένα «ανοιχτό» Πανεπιστήμιο, που οφείλει επιτέλους να είναι ελεύθερος χώρος διδασκαλίας, έρευνας και πολιτισμού.

Προς το παρόν, και σε ό,τι αφορά τις ανάγκες των Πανεπιστημίων, η κυβέρνηση «έχει μεσάνυχτα» και η αξιωματική αντιπολίτευση θέλει τα Πανεπιστήμια «μισάνοιχτα». Πρόκειται, δυστυχώς εκατέρωθεν, για την πιο σκληρή ταξική εκπαιδευτική πολιτική που έχει εφαρμοστεί στην Ελλάδα της κρίσης. Η κυβέρνηση αποσύρεται σταδιακά από τις υποχρεώσεις της και επιλέγει το ρόλο της επιδιαιτησίας. Η αξιωματική αντιπολίτευση, έχοντας, εδώ και χρόνια, αποτύχει παταγωδώς στο να αρθρώσει μια στοιχειώδη μεταρρυθμιστική πρόταση για την Παιδεία, αρκείται ξανά στη σύγκρουση γύρω από το «πανεπιστημιακό οχυρό». Κάπου στη μέση, ορισμένοι αμήχανοι πρυτάνεις επινοούν λύσεις που ενισχύουν τη «στρατηγική της έντασης». Κάτι ήξερε ο μακαρίτης φίλος μας Λεωνίδας Λουλούδης όταν έγραφε ότι τα «χαμένα πανεπιστήμιά μας» έχουν γίνει πεδία μαχών ενός πολέμου που θα λήξει μόνο με νικημένους.

[1] Το σύνθημα αντλείται από το άρθρο του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, «Οι σεκουριτάδες, οι εισαγγελείς και εμείς», Το Βήμα 26/10/2014, Νέες Εποχές, σ. 13.

[2] Βλ. Σταύρος Κωνσταντακόπουλος, «Κλειδωμένο Πανεπιστήμιο», Η Αυγή, 26/10/2014, σ. 2. Παραθέτω την αρκετά πρωτότυπη, ομολογώ, ανάλυση για την τελευταία μαζική συμμετοχή συναδέλφων στις εκλογές στα Πανεπιστήμια: «[..] η εξουσία του κ. Φορτσάκη είναι μια εξουσία που φοβάται. Και φοβάται γιατί στερείται δημοκρατικής νομιμοποίησης. Ο κ. Φορτσάκης όπως και όλοι σχεδόν οι πρυτάνεις που εκλέχτηκαν την άνοιξη, εκλέχτηκαν γιατί οι αντίπαλοί τους στερήθηκαν από το Συμβούλια Ιδρυμάτων, του απαραίτητου «πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων» που θα τους επέτρεπε τη συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία».  Για μια άλλη άποψη που τουλάχιστον δεν θέτει θέμα για την «τυπική νομιμοποίηση» της εκλογής οργάνων διοίκησης αλλά για το επίπλαστο δίλημμα «ελευθερία ή ασφάλεια» βλ. Στέφανος Δημητρίου «Δημοκρατική νομιμότητα και ασφάλεια», Το Βήμα 26/10/2014, Νέες Εποχές σ. 14.

 * * *

Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Ανώμαλα ρήματα