—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—
Φόβος και οργή. Αυτά λένε οι έγκυρες αναλυτές πως είναι τα δύο συναισθήματα πως θα κρίνουν τα αποτελέσματα των εκλογών στο τέλος του μήνα. Ποιος είπε πως η πολιτική δεν γίνεται και με τα συναισθήματα, ιδίως σε μια χώρα που έχει χρεοκοπήσει, και σε μια κοινωνία που έχει δοκιμαστεί ποικιλοτρόπως από τη φτώχεια, την ύφεση και την ανεργία; Η ΝΔ επιστρατεύει και πάλι τα χειρότερα υλικά της: κινδυνολογία, κιτρινισμός, στιγματισμός του αντιπάλου. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη μεριά, επιδεικνύει την πιο απεχθή του όψη: υποσχέσεις παροχών με «μαγικές λύσεις», άρτος και θεάματα με «ειδικά δικαστήρια» και εξεταστικές επιτροπές για τα Μνημόνια, μελλοντικές συμμαχίες με το ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ για να αποφύγει δήθεν τους «μημονιακούς» συμμάχους.
Κάπως έτσι θα βαδίσουμε λοιπόν, απ’ ότι φαίνεται, ως το τέλος το μήνα, στις εκλογές, αρνούμενοι να συνειδητοποιήσουμε ότι και τα δύο αυτά συναισθήματα εμποδίζουν ίσως την έλλογη επιστροφή των πολιτών στην «πραγματική» πολιτική, η οποία στη συγκεκριμένη φάση, συμπίπτει, για άλλη μια φορά, με τη σωτηρία της χώρας, στην κρίσιμη φάση της εξόδου από το Μνημόνιο. Με άλλα λόγια, βρισκόμαστε ήδη στον αστερισμό της αρνητικής προπαγάνδας.
Ίσως ο 20ός αιώνας να ήταν πράγματι ο αιώνας που κατοχύρωσε την τεχνική της προπαγάνδας στο επίπεδο της πολιτικής, ως μαζικό όπλο γοητείας της περίφημης «κοινής γνώμης». Οι μαζικές δημοκρατίες ευνοούσαν άλλωστε τη σύνδεση της παλαιάς ρητορικής —ως τέχνης της πειθούς— με τη νέα μιντιακή σημειωτική (βλ. πολιτική διαφήμιση) και τη φαντασιακή απόδραση των πολιτικών ηγετών σε μια επινοημένη μυθολογία μέσω της διαρκούς «αναγέννησης» του έθνους. Τα υλικά είναι γνωστά και τετριμμένα. Στις μέρες μας, βέβαια, εμφανίζονται με την πιο στερεοτυπική εκδοχή τους. Δεν έχει κανείς παρά να σκεφτεί με πόση άνεση ο κ. Σαμαράς μιλάει το «success story» της «Νέας Ελλάδας» του 2021 που θα γιορτάσει τα διακόσια χρόνια από την «επανάσταση του 1821» ∙ και με πόση άνεση μιλάει ο κ. Τσίπρας για το «νέο ΕΑΜ» που θα διώξει τους «μερκελιστές».
Η ελληνική κοινωνία είναι σήμερα αιχμάλωτη σε αυτή την πολιτική προπαγάνδα που έχει αντικαταστήσει τους πολιτικούς αντιπάλους με «εχθρούς», σε ένα αδιέξοδο παιχνίδι λαϊκιστικής πόλωσης. Ακόμη και το θεμιτό και νόμιμο παιχνίδι αλλαγής της δημοκρατικής διακυβέρνησης, παίζεται με όρους εικονικής δαιμονοποίησης των δύο κεντρικών πολιτικών πρωταγωνιστών. Κι όμως, αν φύγει κανείς από την επιφάνεια των ρητορικών αντεγκλήσεων καταλαβαίνει πως τόσο ο φόβος όσο και η οργή έχουν λειτουργήσει ως ελλειμματικό υποκατάστατο του μόνου πραγματικού φόβου: του «φόβου της πολιτικής», όπως προσφυώς τον περιέγραψε ο Ανδρέας Πανταζόπουλος στο χτεσινό του άρθρο στο «Βήμα».[1]
Στις εκλογές αυτές πηγαίνουμε εκβιαστικά, επειδή έτσι το θέλησε μια κοινοβουλευτική μειοψηφία που απαξίωσε το πνεύμα της συνταγματικής συναίνεσης, με το θλιβερό άθροισμα των ψήφων της Χρυσής Αυγής. Αν κρίνουμε από τις, έως τώρα, δημοσκοπήσεις, από τις εκλογές αυτές θα βγει πρώτο κόμμα η λεγόμενη «ριζοσπαστική αριστερά» που υπόσχεται εξωτερικά μια «επιθετική διαπραγμάτευση» εντελώς ασύμβατη με το καθεστώς των δανειακών συμβάσεων της χώρας, και δηλώνει εσωτερικά πως θα κυβερνήσει με το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης», το οποίο αποτελείται, στο μεγαλύτερο μέρος του, από «μονομερείς ενέργειες». (Ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, άλλωστε, δήλωσε στη Θεσσαλονίκη πως το πρόγραμμα αυτό θα αντικαταστήσει το Μνημόνιο «ανεξάρτητα από την έκβαση της διαπραγμάτευσης»). Η ΝΔ παλεύει να «κλείσει την ψαλίδα», επιχειρώντας να μετατρέψει τη διαχείρισιμη ήττα σε «αριστερή παρένθεση». Το πρόγραμμά της, στο όνομα της σταθερότητας, εξακολουθεί να αγνοεί την κοινωνική κρίση που έχει φέρει στην απελπισία χιλιάδες πολίτες.
Μέσα σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο επιστρατεύονται τα χειρότερα στερεότυπα της πολιτικής προπαγάνδας, έτσι όπως συμπυκνώνονται στο προεκλογικό σποτ του ΣΥΡΙΖΑ : «θράσος ή αλήθεια ;» Απλοϊκή σκέψη, μανιχαϊστική λογική, αποχρώσεις του μαύρου και του άσπρου. Δεν ξέρω ποια θα είναι η έκβαση του εκλογικού αποτελέσματος. Αυτό που ξέρω είναι πάντως ότι η πόλωση του «μικρού δικομματισμού» γέννησε ένα μεσσιανικό παλαιοκομματισμό που παραμένει δογματικά σίγουρος για τη δική του αλήθεια. Και πάλι επίκαιρος ο στίχος του Τίτου Πατρίκιου: «Όταν οι άνθρωποι δεν αμφιβάλλουν για το δίκιο/ τους / πόσο μπορούνε ν’ αδικούνε…; / Όπως τυφλοί / τυφλούς.
[1] Ανδρέας Πανταζόπουλος, «Η πολιτική του φόβου ή ο φόβος της πολιτικής», Το Βήμα, 4/1/2015, Νέες Εποχές, σ. 3.
* * *
Εδώ άλλες αναρτήσεις από την κατηγορία Ανώμαλα ρήματα
dimart 
Σχολιάστε