Τα παιδιά στην παραλία

—της Εύης Τσακνιά—

Στις 28 Φεβρουαρίου του 1919 ο Χοακίν Σορόγια δώρισε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης —που αργότερα μετονομάστηκε σε Μουσείο του Πράδο— ένα από τα πιο γνωστά έργα του, τα «Παιδιά στην παραλία» (Chicos en la play), έργο που εκτιμάται πως ζωγράφισε στην γενέτειρά του τη Βαλένθια το καλοκαίρι του 1909.

Η διαμονή του εκεί, μας πληροφορεί η ανακοίνωση του Μουσείου, υπήρξε μια από τις πιο δραστήριες περιόδους του. Τα έργα που φιλοτέχνησε τα καλοκαίρια στη Βαλένθια αναδεικνύουν την τεράστια γοητεία που άσκησε πάνω του η Μεσόγειος.

Στο συγκεκριμένο έργο, ο Σορόγια προσπαθεί να αποτυπώσει την αμεσότητα της στιγμής, την πλούσια γκάμα του φωτός, των σκιών, των αντανακλάσεων και της κίνησης του νερού. Αυτή η ικανότητά του να μεταφέρει στον καμβά τα παιχνιδίσματα του ήλιου πάνω στα βρεγμένα σώματα του χάρισε μεγάλη επιτυχία διεθνώς, καθώς και το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο: «Ο ζωγράφος του φωτός».

Η σημερινή ανάρτηση του Πράδο μάς υπενθυμίζει επίσης τον ερχομό της άνοιξης, μαζί με την υπόσχεση του μεσογειακού καλοκαιριού,την αισιοδοξία που φέρνει πάντα το φως καθώς και το αφιέρωμα του dimart, του περασμένου καλοκαιριού,στον σπουδαίο ζωγράφο.

Ο Χοακίν Σορόγια (Joaquín Sorolla y Bastida) γεννήθηκε στη Βαλένθια στις 27 Φεβρουαρίου του 1863 και πέθανε στη Μαδρίτη, στις 10 Αυγούστου του 1923.

Γνώρισα το έργο του Σορόγια στη Μαδρίτη στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όπου βρισκόμουν για σπουδές. Οι πίνακές του, ιδίως η σειρά, «Παιδιά στην παραλία» (Niños en la playa), έφερναν μια αναπάντεχη θαλασσινή αύρα μέσα στο επιβλητικό Μουσείο του Πράδο, με τα εμβληματικά έργα και το βάρος της μεγάλης αυτοκρατορίας να ανασαίνει στο σβέρκο σου.

 

 

 

Οι Κυριακές για τους ξένους, όπου δεν έχουν το οικογενειακό τραπέζι ή άλλες παρόμοιες υποχρεώσεις, καταλήγουν συχνά σε ένα άτυπο ραντεβού στα μουσεία. Είναι σαν εκκλησία. Ο καθένας μόνος του συνομιλεί με τα έργα, αναζητά κάθε φορά αυτό που αγαπάει, αυτό που τον πονάει κι αυτό που του λείπει.

Στο Πράδο είχα πιάσει τον εαυτό μου, καθώς και άλλους, αρκετές φορές να καθόμαστε μπροστά στο γνωστό έργο του Σορόγια με τα ξαπλωμένα αγόρια μπρούμυτα στην παραλία. Αν και δεν μιλήσαμε ποτέ μεταξύ μας, είμαι σίγουρη πως οσφραινόμασταν τη θάλασσα που μας έλειπε και την ξέγνοιαστη παιδική ηλικία που μας εγκατέλειπε.

Αυτή η σημαντική και χαρακτηριστική πτυχή του έργου του, με τα γυμνά παιδιά που παίζουν στην παραλία, ελεύθερα, λαμπερά και αυτόφωτα, μετέφερε τη Μεσόγειο στο κέντρο της Ιβηρικής Χερσονήσου. Τα έργα αυτά, που φιλοτεχνήθηκαν μέσα στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα, αντιπροσωπεύουν μια «Ισπανία αισιόδοξη και γεμάτη χαρά» απέναντι σε μια απαισιόδοξη γενιά, όπως σημειώνει ο επιμελητής της αναδρομικής έκθεσης του Σορόγια στο Πράδο το 2009, Χοσέ Λουίς Ντίεζ.

Μια γεύση από τα προβλήματα της εποχής και τις δυσκολίες αυτής της «απαισιόδοξης γενιάς» απεικονίζονται στον βραβευμένο πίνακά του, «Θλιβερή κληρονομιά», του 1899, όπου παιδιά με πολιομυελίτιδα —μάστιγα της εποχής— κάνουν μπάνιο στη θάλασσα της Βαλένθια υπό την επίβλεψη ενός ιερέα. Ο προβληματισμός του Σορόγια για τη διάσταση που είχε πάρει η ασθένεια τον οδήγησε στη δημιουργία αυτού του πίνακα, ο οποίος μάλλον πέτυχε το σκοπό του να ευαισθητοποιήσει, αλλά εκτίναξε και τη φήμη του. Πήρε το μετάλλιο της τιμής το 1900 στην διεθνή έκθεση του Παρισιού και το 1901 κέρδισε το βραβείο στην εθνική έκθεση της Μαδρίτης.

Όμως ο Σορόγια δεν ξαναζωγράφισε ποτέ παρόμοια θέματα. Στο τέλος της ζωής του ζωγράφισε έργα – παραγγελίες μεγάλου μεγέθους, με τις επαρχίες της Ισπανίας, τα έθιμά τους και τις τοπικές φορεσιές, ξεφεύγοντας εντελώς από το θέμα της αρχικής παραγγελίας, που ήταν «η ιστορία της Ισπανίας». Τα έργα αυτά κοσμούν το κτήριο της Ισπανικής κοινότητας στο Μανχάταν.

Τον Σορόγια τον αγαπούν πολύ οι συμπατριώτες του και δικαίως. Όταν μιλούν γι αυτόν φωτίζονται τα πρόσωπά τους, όπως των παιδιών στην παραλία. Αν και έχει χαρακτηριστεί «ο μαιτρ του φωτός» και ένας από τους πιο λαμπρούς, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ζωγράφους στην ιστορία της τέχνης, παρόλες τις διεθνείς διακρίσεις του, ο Σορόγια δεν είναι ακόμα ευρέως γνωστός εκτός της Ισπανίας.
Ας μοιραστούμε λοιπόν την δροσερή, αισιόδοξη και γεμάτη χαρά ματιά του στους απαισιόδοξους καιρούς μας.

* * *

Εδώ άλλες επετειακές αναρτήσεις του dim/art