Η ανομία και η ανοσία

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα Ρήματα—

Απ’ ό,τι φαίνεται και η φετινή επέτειος του Πολυτεχνείου είναι «προσημειωμένη» επειδή δίπλα στον, έτσι κι αλλιώς, φορτισμένο συμβολισμό της προστέθηκε και η απαγόρευση των εορταστικών εκδηλώσεων και της πορείας, λόγω της πανδημίας. Τρία κόμματα της Αριστεράς (ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΜΕΡΑ25) υπέγραψαν ένα γελοίο «κοινό ανακοινωθέν» στο οποίο δηλώνουν την πρόθεσή τους για μετωπική ρήξη με αυτή την «αυταρχική απόφαση της κυβέρνησης για την απαγόρευση του αγωνιστικού γιορτασμού της 17ης Νοέμβρη». Από την άλλη μεριά, το ΣΤΕ αλλά και οι έγκριτοι συνταγματολόγοι που τοποθετήθηκαν γύρω από το ζήτημα, (Αλιβιζάτος, Μανιτάκης, Βενιζέλος) έβαλαν τα πράγματα στη θέση τους. Όχι μόνο δεν υφίσταται θέμα αντισυνταγματικότητας αλλά, όπως έδειξαν και οι σχετικές δηλώσεις-γνωματεύσεις, το συνταγματικό στοιχείο της απαγόρευσης συνδέεται απολύτως με το μείζον υγειονομικό ζήτημα της χώρας. Αλλού ωστόσο είναι το πρόβλημα. Το περιέγραψε με την πάντα ευθύβολη πολιτική κρίση του ο Ευάγγελος Βενιζέλος: «Εάν επικρατούσε η κοινή λογική, το αίσθημα ευθύνης, εάν είχαμε υπερβεί το λαϊκισμό, εάν ήμασταν όλοι σοβαροί στον τόπο αυτό, δεν θα χρειαζόταν να επιβληθεί καμία απαγόρευση».

Τα πολλά «αν» περιγράφουν ωστόσο ένα πολιτικό τοπίο, στο οποίο οι προϋποθέσεις της συναίνεσης έχουν ήδη εκλείψει. Έτσι, δυστυχώς, η δημόσια μνήμη του Πολυτεχνείου και ο εορτασμός της συνδέθηκε με την περιστολή των ατομικών και κοινωνικών ελευθεριών σε καιρό πανδημίας· σαν να μην υπήρχε κάποια άλλη λύση. Προφανώς, το σκετς αυτής της ιδιάζουσας «αυτορρύθμισης» έχει δοσμένους ρόλους: καρικατούρες «αυταρχισμού» και καρικατούρες «αντιστασιακών» θα αναμετρηθούν με μολότοφ, χημικά και δακρυγόνα σε μια άδεια πόλη, στοιχειωμένη από τον θάνατο και την αρρώστια. Στην καινούργια καρικατούρα της μνήμης, ο κ. Μπογδάνος «περιφρουρεί» το Πολυτεχνείο και τα κόμματα της Αριστεράς ετοιμάζονται να καταγγείλουν την «καταστολή» του Χρυσοχοΐδη ως κατάλοιπο της «ακροδεξιάς» κυβέρνησης.

Είναι θλιβερό το γεγονός ότι τα κόμματα της Αριστεράς επέλεξαν την επέτειο του Πολυτεχνείου για να πρωταγωνιστήσουν σε ένα ιδιάζον πολιτικό και κοινωνικό πείραμα. Με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου, τα κόμματα αυτά κινούνται πλέον μεταξύ ανομίας και «ανοσίας της αγέλης». Η ανομία αφορά τη ρητή αποποίηση του κοινοβουλευτικού ρόλου τους. Η «ανοσία της αγέλης» αφορά την προτροπή τους για μαζικές συναθροίσεις, στην πιο κρίσιμη, ίσως, εβδομάδα της αυξητικής έκθεσης χιλιάδων πολιτών στον ιό. Δεν χρειάζεται να συζητήσουμε αναλυτικά το «τζάμπα» κομματικό μεροκάματο που προσπαθεί να κερδίσει η αυτή η παραδόξως «ενιαία» Αριστερά, στο όνομα του Πολυτεχνείου. (Θα γέλαγαν ακόμη και οι ίδιοι οι ιστορικοί πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου με το «κοινό ανακοινωθέν» των συγκεκριμένων κομμάτων). Και προφανώς προκαλεί απέχθεια ότι ο τομεάρχης της Κ. Ο. Δικαιοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ Θ. Ξανθόπουλος καταγγέλλει ότι η επιβολή της γενικευμένης απαγόρευσης «παραπέμπει ευθέως στη μαύρη περίοδο της δικτατορίας».

Το μείζον ζήτημα ωστόσο δεν είναι οι γραφικοί κομπάρσοι που μετέχουν στην αμήχανη «φάρσα» της ιστορίας αλλά αυτοί που θέλουν να σκεφτούν το Πολυτεχνείο ως ένα «τόπο μνήμης», ακόμα και σε καιρούς πανδημίας. Πριν από λίγες μέρες ο Ηλίας Μόσιαλος έκανε τη δική του πρόταση, μέσα σε ένα πλαίσιο ακαδημαϊκού εκσυγχρονισμού και έμπρακτης αφοσίωσης στη μνήμη των θυμάτων: αντί για πορείες υποτροφίες και διακρίσεις σε φοιτητές και φοιτήτριες. Προφανώς, θα μπορούσαν να υπάρξουν και άλλες προτάσεις, που ενδεχομένως να συμπεριλαμβάνουν και άλλες ζωντανές δράσεις και εκδηλώσεις της σημερινής νεολαίας με άξονα την παιδεία και την ιστορική μνήμη. Το σημαντικό πάντως είναι να συμφωνήσουμε πως το Πολυτεχνείο δεν είναι το τελευταίο οδόφραγμα που μας χωρίζει αλλά το σύμβολο που θα μας ενώνει. «Οι εξεγέρσεις, όπως και οι εκρήξεις των ηφαιστείων, είναι σύντομες και πυρακτωμένες», έγραφε κάποτε ένας πρωταγωνιστής της εξέγερσης. Η μνήμη όμως διαρκεί πολύ.