Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ

─Μια ομάδα αρχιτεκτόνων σχεδιάζει τη δαιδαλώδη Βιβλιοθήκη της περίφημης ιστορίας του Μπόρχες─

Στις πρώτες γραμμές του κειμένου του με τίτλο «Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ», ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες δίνει τον εξής ορισμό της λέξης «βιβλιοθήκη»: «Το σύμπαν (που άλλοι το λένε «Η Βιβλιοθήκη») αποτελείται από έναν ακαθόριστο και ίσως άπειρο αριθμό εξαγωνικών στοών, με τεράστιους αεραγωγούς στη μέση, περιφραγμένους με πολύ χαμηλά κάγκελα. Από οποιοδήποτε εξάγωνο φαίνονται οι πάνω και οι κάτω όροφοι, ατέλειωτα. Η διαρρύθμιση των στοών είναι απαράλλαχτη…». (Μυθοπλασίες, μτφ.: Αχιλλέας Κυριακίδης, Ύψιλον, 1989).

Και αλλού στο κείμενο διαβάζουμε: «Η Βιβλιοθήκη δεν είναι ατέρμονη, αλλά κυκλική. Αν λοιπόν βρισκόταν κάποιος αιώνιος ταξιδευτής που θα μπορούσε να τη γυρίσει ολόκληρη, μετά από αιώνες οδοιπορίας μέσα σ’ αυτήν θα ανακάλυπτε πως τα ίδια βιβλία επαναλαμβάνονται συνέχεια με την ίδια πάντα αταξία (που αφού επαναλαμβάνεται ακατάπαυστα θα μπορούσε να συνθέσει αυτή η ίδια μια τάξη πραγμάτων). Αυτή η χαριτωμένη ελπίδα μου είναι το μόνο πράγμα που φωτίζει τη μοναξιά μου».

The Vindications

Glowing Fruit

Το κείμενο αυτό, γραμμένο το 1941, γίνεται σήμερα πηγή έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες του νεοϋορκέζικου τεχνικού γραφείου Rice + Lipka, οι οποίοι σχεδιάζουν αυτή τη βιβλιοθήκη που γέννησε η φαντασία του Μπόρχες και παραδίδουν έξι εξαιρετικά αρχιτεκτονικά σχέδια στο περιοδικό Design Observer ─ κατόπιν πρόσκλησης των εκδοτών του, Kate και Andrew Bernheimer που είναι και οι ίδιοι αρχιτέκτονες. Μερικά από αυτά είναι λεπτομερή ενώ άλλα περισσότερο αφηρημένα, όλα όμως αποδίδουν με επιτυχία την αίσθηση που αφήνουν τα άπειρα εξάγωνα για τα οποία μιλάει ο Μπόρχες καθώς και ο λαβύρινθος από βιβλία από τον οποίον δε θα ξεφύγει ─δεν μπορεί να ξεφύγει─ ποτέ ο «αιώνιος ταξιδευτής» του.

Travelers and Inquisitors

Book Man

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίον επέλεξαν να προσεγγίσουν αυτή την πρόκληση, οι αρχιτέκτονες που σχεδίασαν την —εφιαλτική όσο και όμορφη— βιβλιοθήκη του Μπόρχες λένε: «Η ιστορία ερέθισε φοβερά τη φαντασία μας ─ η γκάμα των αρχιτεκτονικά δυνατών εκδοχών που θα μπορούσαν να προκύψουν από τη λεπτομερή περιγραφή της Βιβλιοθήκης από τον Μπόρχες· η ιδέα πως όλα τα βιβλία που έχουν ποτέ γραφτεί ή θα μπορούσαν να γραφτούν θα ήταν μέσα σε αυτήν προσβάσιμα· και το ότι ουσιαστικά προέβλεπε το μέλλον, το σήμερα, όλην αυτή την υπερβολική προσβασιμότητα της πληροφορίας».

Θα μπορούσαν όμως να εκτελέσουν και στην πραγματικότητα τα σχέδιά τους; Σε αυτό απαντούν: «Όντως προβληματιστήκαμε για το κατά πόσον θα μπορούσε να χτιστεί ένα παρόμοιο οικοδόμημα ─και καταλήξαμε πως είναι απόλυτα δυνατό μα, την ίδια στιγμή, και ανέφικτο. Στην κλίμακα της κάθε μίας ατομικής μονάδας ή, έστω, μίας συστάδας από μονάδες μπορείς να το φανταστείς να πραγματοποιείται· παρ’ όλα ταύτα αν το αναγάγεις στις διαστάσεις έστω και ενός μόνο μέρους από αυτό που υπαινίσσεται η ιστορία του Μπόρχες, έρχεσαι αντιμέτωπος με τα άλματα λογικής της ιστορίας. Άρχισαν να παρεισφρέουν στις μεταξύ μας συζητήσεις όροι όπως «διαστημόπλοιο», «τεχνητή βαρύτητα» και «χωροχρονικές δίνες» και τότε αναγκαστήκαμε να παραδεχτούμε πως είχαμε χάσει την κεντρική ιδέα. Να παραδεχτούμε πως, στην καλύτερη περίπτωση, όπως για το Σύμπαν έτσι και για τη Βιβλιοθήκη, τα όσα γνωρίζουμε για αυτήν είναι φοβερά περιορισμένα».