Αντρέι Ταρκόφσκι: Solaris

 

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, στις 29 Δεκεμβρίου 1986, πέθανε ο Αντρέι Ταρκόφσκι (Андрей Арсеньевич Тарковский, 1932-1986). Με αφορμή την επέτειο, ένα μικρό αφιέρωμα στην ταινία του Solaris (1972).

* * *

Solaris

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αντρέι Ταρκόφσκι (Andrei Tarkovsky)

ΧΩΡΑ: Σοβιετική Ένωση 1972 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 165΄ έγχρωμη

ΜΟΥΣΙΚΗ: Έντουαρντ Αρτέμυεφ (Eduard Artemyev) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Georgi Rerberg

ΣΕΝΑΡΙΟ: Αντρέι Ταρκόφσκι, και Fridrikh Gorenshtein βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Στανισλάβ Λεμ (Stanisław Lem)

ΠΑΙΖΟΥΝ: Ναταλία Μπονταρτσούκ (Natalya Bondarchuk), Ντονάτας Μπανιόνις (Donatas Banionis), Γιούρι Γιάρβετ (JüriJärvet), Ανατόλι Σολονίστι (Anatoli Solonitsyn), Βλαντισλάβ Ντβορζέτσκι (Vladislav Dvorzhetsky), Νικολάι Γκρίνκο (Nikolai Grinko), Όλγα Μπάρνετ (Olga Barnet), Σος Σαρκισιάν (Sos Sargsyan) κ.ά.

Αντρέι Ταρκόφσκι και Ναταλία Μπονταρτσούκ, αρχές δεκαετίας ’70

ΚΑΙ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ: Αυτή η ταινία, γυρισμένη με βάση μια ιστορία του Στανίσλαβ Λεμ, διεθνώς γνωστού συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, ακολουθεί το οδοιπορικό του Κρις Κέλβιν, που έχει σταλεί σε αποστολή στον πλανήτη Solaris για να ξεδιαλύνει τα μυστήρια που αναφέρθηκαν από έναν προηγούμενο κοσμοναύτη, τον Μπάρτον. Ο Κέλβιν αφήνει τη γη του και τη ντάτσα του και μετά από ένα μεγάλο ταξίδι, βρίσκει το διαστημικό σταθμό σχεδόν εγκαταλελειμμένο. Ένας επιστήμονας έχει αυτοκτονήσει. Μένουν ο Σνάουτ και ο Σαρτόριους, δυο παράξενοι επιστήμονες που καταλαμβάνονται από οπτασίες. Ο Κρις Κέλβιν καταλαβαίνει γρήγορα ότι η δύναμη του ωκεανού του Solaris πάνω στον οποίο βρίσκεται ο διαστημικός σταθμός, συνίσταται στο να δίνει ζωή σε οπτασίες και πρόσωπα που αντανακλά η μνήμη. Ο Κρις συναντά έτσι την παλιά του αγαπημένη, τη Χάρι, και μπορεί να ξαναζήσει τα περισσότερα επεισόδια που σημάδεψαν το παρελθόν του.

 

Ο ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ

Το Σολάρις μιλούσε για ανθρώπους χαμένους στο σύμπαν και αναγκασμένους, θέλοντας και μη, να αποκτούν και να κατακτούν ολοένα περισσότερη γνώση. Η αδιάκοπη αναζήτηση του ανθρώπου για γνώση, η οποία του παρέχεται δωρεάν, αποτελεί πηγή τρομερής έντασης, γιατί συνεπάγεται μόνιμο άγχος, κόπο, θλίψη και απογοήτευση, εφόσον η τελική αλήθεια δεν γίνεται ποτέ γνωστή. Επιπλέον ο άνθρωπος είναι προικισμένος με συνείδηση, που σημαίνει ότι βασανίζεται όταν οι πράξεις του παραβαίνουν τον ηθικό νόμο – και απ’ αυτήν την άποψη η συνείδηση, περιέχει και ένα στοιχείο τραγωδίας. Τα πρόσωπα του Σολάρις τα κυνηγούν οι απογοητεύσεις, και η διέξοδος που τους προτείναμε ήταν αρκετά πλασματική: όνειρα, ευκαιρία να αναγνωρίσουν τις ρίζες τους, τις ρίζες που συνήθως δένουν για πάντα τον άνθρωπο με τη Γη. Αλλά για τους ήρωες της ταινίας ακόμα και αυτοί οι δεσμοί δεν υφίστανται πλέων.

[…] Δυστυχώς, το στοιχείο επιστημονικής φαντασίας του Σολάρις ήταν πολύ έντονο και περισπούσε τον θεατή, Είχε μεγάλο ενδιαφέρον να φτιάξουμε τους πυραύλους και τους διαστημικούς σταθμούς, όπως απαιτούσε το μυθιστόρημα του Στανίσλαβ Λεμ· σήμερα όμως μου φαίνεται πως η ιδέα της ταινίας θα προβαλλόταν πιο ζωντανά και τολμηρά, αν τελικά δεν χρειαζόταν τίποτα απ΄ όλα αυτά. Νομίζω πως η πραγματικότητα που κάνει τον καλλιτέχνη να τη διαλέγει σα μέσο για να πει όσα θέλει να πει πρέπει να είναι —συγχωρέστε μου την ταυτολογία— πραγματική· κοντολογίς, κατανοητή σε κάποιον άλλο, οικεία από τα παιδικά του χρόνια. Όσο πιο πραγματική είναι μ’ αυτή την έννοια μια ταινία τόσο πιο πειστική θα είναι η μαρτυρία του δημιουργού.

Αντρέι Ταρκόφσκι Σμιλεύοντας το χρόνο μετάφραση Σεραφείμ Βελέντζας. Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1987

25 Φεβρουαρίου 1972

Ο Ρομανόφ δεν δέχεται να παραλάβει το φιλμ (το Σολάρις). Μου δώσανε μια άλλη λίστα με τις οριστικές τροποποιήσεις, που εγώ δεν προτίθεμαι να πραγματοποιήσω φυσικά.

1. Το φιλμ πρέπει να περικοπεί κατά 300 μ. τουλάχιστον.
2. Πρέπει να απαλειφθεί η αυτοκτονία της Χάρεϊ.
3. Να κοπεί η πόλη.
4. Να αφαιρεθεί η σκηνή με τη μητέρα.
5. Να αφαιρεθεί η σκηνή όπου ο Κρις σχίζει το φόρεμα της Χάρεϊ.
6. Να αφαιρεθεί η σκηνή του φινάλε με το νερό που κυλάει.

Εγώ δεν πρόκειται ν’ αλλάξω τίποτα.

3 Μαρτίου 1972

Στις 26 του μηνός ήρθε στο στούντιο ο Ρομάνοφ, και παρέλαβε το Σολάρις χωρίς καμία αλλαγή. Σ’ όποιον το λέμε δεν το πιστεύει. Όλοι μιλούν για ένα μοναδικό φαινόμενο: Ο ίδιος ο Ρομάνοφ υπέγραψε όλα τα χαρτιά! Ίσως κάποιος να τον έκανε να φοβηθεί.

Άκουσα πως ο Σίζοφ έδειξε την ταινία σε τρείς διακεκριμένους επιστήμονες. Πρόκειται για τρεις αυθεντίες, που η γνώμη τους φαίνεται πως έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Ε λοιπόν, συμβαίνουν καμιά φορά και θαύματα. Ποιος ξέρει, μπορεί ν’ αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο.

Αντρέι Ταρκόφσκι Μαρτυρολόγιο. Ημερολόγια 1970-1986, μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδόσεις Ίνδικτος. Αθήνα 2006

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ

Στον πλανήτη Solaris, ο Κέλβιν συναντήθηκε με τη γυναίκα του, που είχε πεθάνει τριάντα χρόνια νωρίτερα· είναι η μονή ερωτική ιστορία, που διηγείται ο Ταρκόφσκι, μέσα από αυτή την απίθανη σχέση;

Α. Ταρκόφσκι: Αυτή η ιστορία αγάπης είναι μια από τις πλευρές της ταινίας. Ίσως, πράγματι η αποστολή του Κέλβιν στον Solaris να είχε έναν και μόνο σκοπό: να δείξει ότι η αγάπη για τον άλλον είναι απαραίτητη για κάθε ζωή. Ένας άνθρωπος χωρίς αγάπη, δεν είναι άνθρωπος πια. Όλη η «σολαριστική» έχει σκοπό να δείξει ότι η ανθρωπότητα οφείλει να αγαπά.

Μα αυτή η περιπέτεια που φαίνεται κατ’ αρχήν σαν ιστορία επιστημονικής φαντασίας, είναι ταυτόχρονα και μια πνευματική περιπέτεια.

Α. Ταρκόφσκι: Είναι περισσότερο η περιπέτεια που συντελείται στη συνείδηση ενός ανθρώπου. Ήθελα να γυρίσω ένα φιλμ ξεκινώντας από το μυθιστόρημα του Στανισλάβ Λεμ, «Solaris», χωρίς να κάνω ένα πραγματικό διαστημικό ταξίδι. Αυτό θα ήταν αναμφισβήτητα πολύ πιο ενδιαφέρον, αλλά ο Λεμ δεν ήταν σύμφωνος.

Αυτό που ενδιαφέρει τον Ταρκόφσκι στο διάστημα, είναι «ο άνθρωπος που ξεπηδάει απ’ αυτό», για να χρησιμοποιήσουμε τα δικά σας λόγια. Αυτό επίσης είναι ένας τρόπος να τον απελευθερώσει από το διαστημικό ταξίδι.

Α. Ταρκόφσκι: Είναι αρκετά αληθινό.

Αυτό το διάστημα, όπως αργότερα η Ζώνη του Stalker, δεν είναι μια μεταφορά του καθαρτηρίου, αυτού του τόπου όπου μοναδική επιθυμία είναι ν’ αλλάξει κανείς τον ίδιο του τον εαυτό;

Α. Ταρκόφσκι: Πιστεύω ότι ακόμα και χωρίς καθαρτήριο, η ζωή του ανθρώπου σκοπεύει σ’ αυτήν ακριβώς την αλλαγή. Το καθαρτήριο μας είναι απαραίτητο περισσότερο για να ηρεμούμε, για να δροσίζουμε τον πόνο μας. Αλλά δεν αποκλείω το ότι το καθαρτήριο είναι πάνω στη γη…

Antoine de Baecque, ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ. Μια ξενάγηση στο έργο του, μετάφραση: Δώρα Δημητρούλια, εκδόσεις Γκοβόστης. Αθήνα 1991

 

ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ

Αυτόν τον εκπληκτικό μύθο του Λεμ, ισάξιο σε «γνωστική» και ιδεολογική αξία με τους πιο μεγάλους κοσμογονικούς μύθους μιας παμπάλαιας ανατολίτηκης μυθολογίας που επιβιώνει πάντα στις αντιλήψεις του Ινδουισμού για την ανακύκλυση της ζωής, ο Ταρκόφσκι έρχεται να τον μπολιάσει στον λανθάνοντα (;) Χριστιανισμό της σλαβικής μυστικιστικής ορθοδοξίας του: Αυτό που παίζει τον κύριο ρόλο σαν ενοποιός δύναμη του Σύμπαντος είναι η Αγάπη. Ο Χριστιανός Θεός, σε αντίθεση με τους άλλους θεούς που δεν δρούν «θυμικά», έπλασε τον κόσμο από αγάπη — και τον εμπιστεύτικε στην αγάπη των έλλογων πλασμάτων του. Κάθε διαταραχή στην αγάπη είναι ύβρη στο Θεό. Και κάθε απομάκρυνση απ΄το Θεό είναι ένα χάσιμο της αγάπης. Η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων είναι μια συμετοχή στο θεϊκό έργο, μια κατάσταση ποιητική στην πλήρη κυριολεξία, που καταργεί το θάνατο.. Στην πραγματικότητα το Σολάρις είναι ένα χριστιανικής έμπνευσης ερωτικλο ποιήμα, καθόλου λυρικό όμως, δηλαδή καθόλου προσωπικό: Ο επιστήμονας που ξαναερωτεύεται την πεθαμένη και αναστημένη πρώην γυναίκα του ερωτεύεται στην πραγματικότητα την ενσαρκωμένη αιωνιότητα, την αποπνευματοποιημένη ύλη.

Όπως και στον Καφρέφτη, μπορεί κανείς να έχει όσες αντιρήσεις θέλει για την αφλελεια της παραπάνω φιλοσοφίας, που δεν έχει αποκολληθεί ακόμα απ’ τη μάνα της τη θεολογία. Όμως η ποιητική προσέγγηση του μυστηρίου (του επιστημονικά αδιερεύνητου) θα έχει πάντα μια ανεξάντλητη γοητεία. Άλλωστε η ποίηση λειτουργεί μόνιμα στον κενό χώρο που αφήνει η επιστήμη, δηλαδή λειτουργεί πάντα ολίγον θεολογικά ή αν προτιμάτε μαγικά, που είναι το ίδιο. Κι ο Ταρκόφσκι είναι ένας πολύ μεγάλος ποιητής της εικόνας. Κι ένα πολύ μεγάλο κινηματογραφικό ταλέντο.

Σημείωση: Αν εκλάβετε το φιλμ σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας θα απογοητευτείτε από τον πολύ αργό ρυθμό της.

Βασίλης Ραφαηλίδης, Βήμα 3/12/1981 (Λεξικό ταινιών τόμος IV, εκδόσεις Αιγόκερος. Αθήνα 1982)

* * *

 

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ του ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ

1932 Στις 4 Απριλίου γεννιέται ο Αντρέι Ταρκόφσκι (Андрей Арсеньевич Тарковский) στο Ζαβράσγε, ένα χωριό που βρίσκεται βορειοανατολικά της Μόσχας. Πατέρας του, ο διάσημος ποιητής και μεταφραστής Αρσένι Ταρκόφσκι, μητέρα του ή Μάγια Ιβάνοβνα Βισνιγιάκοβα.

1936 Ο Αρσένι Ταρκόφσκι εγκαταλείπει τη γυναίκα του και τα δύο του παιδιά, τον Άντρέι και την Μαρίνα.

1936 Ο Ταρκόφσκι επισκέπτεται ένα σχολείο της Μόσχας. Αναγκάζεται να διακόψει τα μαθήματα, επειδή ξεσπάει ο πόλεμος. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η Μάγια Ίβάνοβνα μένει με τα δυο παιδιά της σε σπίτια συγγενών, στο χωριό Γιούργεβετς.

1943 Ξαναρχίζει να πηγαίνει σ’ ένα σχολείο της Μόσχας, ενώ παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα μουσικής και σχεδίου. Η μητέρα του εργάζεται ως διορθώτρια στο τυπογραφείο του Ζντάνοφ.

1951 Αρχίζει να σπουδάζει ανατολικές γλώσσες σ’ ένα Ινστιτούτο της Μόσχας. Διακόπτει τις σπουδές του για λόγους υγείας.

1952 Για ένα χρόνο δουλεύει ως απλός εργάτης με μια ομάδα γεωλόγων στην περιοχή του Τουρουχάνσκ (Σιβηρία), κοντά στον ποταμό Κουρέικα.

1954 Αρχίζει σπουδές στο Πανενωσιακό Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογραφίας (ΠΚΙΚ) της Μόσχας, όπου διδάσκει και ο γνωστός Σοβιετικός σκηνοθέτης Μιχαήλ Ρόμ. Στη σχολή αύτη γνωρίζει τον μέλλοντα γαμπρό του Αλεξάντερ Γκορντόν και συνδέεται φιλικά με τον Αντρόν Μιχάλκοφ-Κοντζαλόφσκι, με τον όποιο θα συνεργαστεί αργότερα στις ταινίες «Το Βιολί και ο Οδοστρωτήρας» και «Αντρέι Ρουμπλιόφ».

1957 Παντρεύεται την ηθοποιό και σκηνοθέτιδα Ιρμα Ράους.

1959 Γυρίζει μαζί με τον Αλεξάντερ Γκορντόν το τηλεοπτικό φιλμ «Δεν έχει άδεια απόψε», με το όποιο παίρνει το προδίπλωμα της σχολής.

1960 Παίρνει το πτυχίο του με την ταινία «Το Βιολί και ο Οδοστρωτήρας» (στο σενάριο συνεργάστηκε με τον Α. Μ.-Κοντζαλόφσκι).

1961 Του απονέμεται το πρώτο βραβείο στο κινηματογραφικό φεστιβάλ σπουδαστών (Ν. Υόρκη).

1962 Γυρίζει την ταινία «Τα Παιδικά Χρόνιο του Ιβάν», που είχε αρχίσει ο Ε. Αμπάλοφ και που βασίζεται στη νουβέλα Ιβάν του Βλαντίμψ Μπογκομόλοφ. Το φιλμ παίζεται στο Φεστιβάλ της Βενετίας και βραβεύεται με το Χρυσό Λιοντάρι. Οι κριτικοί της Δ. Ευρώπης βλέπουν στο πρόσωπο του Ταρκόφσκι τη νέα μεγάλη ελπίδα του σοβιετικού κινηματογράφου.

Του απονέμεται επίσης ή Χρυσή Γέφυρα για την καλύτερη σκηνοθεσία στο φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο. Γεννιέται ο γιος του Αρσένι.

1963 Άλλα τέσσερα βραβεία για την ταινία «Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν»: Βραβείο της λέσχης των Πολωνών κριτικών, βραβείο για την καλύτερη ταινία στο φεστιβάλ της Λιουμπλιάνας, Ασημένια Δάφνη του Ντ. Σέλτσνικ, βραβείο της Εθνικής Έκθεσης του Δελχί.

1964 Γυρίζει την ταινία «Αντρέι Ρουμπλιόφ» (στο σενάριο συνεργάζεται με τον Α. Μ.-Κοντζαλόφσκι).

1966 Δίνεται η πρεμιέρα του Αντρέι Ρουμπλιόφ μπροστά σε επιλεγμένους θεατές. Η ταινία κατακρίνεται ως ανήθικη και εξαιρετικά ωμή και μπαίνει στο αρχείο, μια και ο σκηνοθέτης αρνείται να αλλάξει το παραμικρό.

1968 Η Ένωση Γάλλων Κριτικών δίνει το πρώτο βραβείο στα «Παιδικά Χρόνια του Ιβάν».

1969 Βραβείο FIPRESCI για τα «Παιδικά Χρόνια του Ιβάν».

1970 Ό Ταρκόφσκι χωρίζει από την Ίρμα Ράους, για να παντρευτεί την Λαρίσα Πάβλοβνα. Αποκτούν ένα γιο, τον Αντρέι (ή Αντριούσα ή Τιάπους ή Τιάπα), για τον όποιο ο σκηνοθέτης δείχνει από την αρχή υπερβολική αδυναμία.

1971 Γυρίζει την ταινία «Σολάρις», πού βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Στανισλάβ Λεμ (στο σενάριο συνεργάστηκε με τον Φρίντριχ Γκόρενστάιν). Παίζεται, με αρκετές περικοπές, στους κινηματογράφους της Μόσχας ο «Αντρέι Ρουμπλιόφ».

1972 Το «Σολάρις» προβάλλεται στο φεστιβάλ των Καννών και αποσπά το μεγάλο βραβείο της επιτροπής.

Το Κρυστάλλινο Αστέρι της Γαλλικής Ακαδημίας απονέμεται στην Ίρμα Ράους για την ερμηνεία της στα «Παιδικά Χρόνια του Ιβάν». Το φιλμ «Σολάρις» βραβεύεται με τις έξης διακρίσεις: Βραβείο για την καλύτερη ταινία της χρονιάς στο Φεστιβάλ του Λονδίνου, βραβείο του Διεθνούς Ευαγγελικού Κέντρου Κινηματογράφου, τιμητικό δίπλωμα του Διεθνούς Φεστιβάλ του Στράτφορντ.

1973 Τέλη Φεβρουαρίου ο Ταρκόφσκι παθαίνει καρδιακή προσβολή ενώ βρίσκεται στη Λ. Δ. της Γερμανίας. Προβάλλεται για πρώτη φορά στο εξωτερικό ο «Αντρέι Ρουμπλιόφ». Του απονέμονται τα έξης βραβεία: Ελσίνκι, βραβείο για την καλύτερη ταινίας της χρονιάς· Ιταλία, μεγάλο βραβείο του διεθνούς φεστιβάλ του Αζόλο. Βελιγράδι, 1ο βραβείο για την καλύτερη ταινία στο φεστιβάλ των φεστιβάλ Βελιγράδι, 1o βραβείο της Ένωσης των Κινηματογραφιστών.

1974 Γυρίζει την ταινία «Ο Καθρέφτης» (το σενάριο το έγραψε με τον Αλεξάντρ Μισάριν). Η ταινία, που περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, κατακρίνεται για τον ελιτισμό και τον υποκειμενισμό της.

1976 Δημοσιεύεται στο κινηματογραφικό περιοδικό Ίσκοϋστβο Κινό (αρ. 8, Οκτώβριος) το σενάριο Χοφμανιάνα, πού βασίζεται στη ζωή και το έργο του Ε. Τ. Α. Χόφμαν.

Σκηνοθετεί σ’ ένα θέατρο της Μόσχας τον Άμλετ του Σαίξπηρ με τον Ανατόλι Σολονίτσιν στον ομώνυμο ρόλο.

1977 Πρεμιέρα του Άμλετ στις 18 Φεβρουαρίου.

1978 Στις 5 Απριλίου παθαίνει έμφραγμα. Τον Ιούνιο νοσηλεύεται σ’ ένα σανατόριο.

1979 Γυρίζει στα περίχωρα του Τσερνομπίλ την ταινία «Στάλκερ», πού βασίζεται στο βιβλίο των αδελφών Στρουγκάτσκι«Πικνίκ στην άκρη του δρόμου», πάνω σε σενάριο δικό τους.

Από τον Ιούλιο ως τον Σεπτέμβριο γυρίζει στην Ιταλία το «Tempo di Viaggio» για την ιταλική τηλεόραση. Στις 5 Οκτωβρίου πεθαίνει ή μητέρα του.

1980 Βραβείο Ντονατέλο και βραβείο Βισκόντι για τον «Καθρέφτη».

1983 Γυρίζει στην Ιταλία την ταινία «Νοσταλγία», πού είναι μια ιταλοσοβιετική παραγωγή (στο σενάριο το έγραψε μαζί με τον Τονίνο Γκουέρα). Η ταινία παίζεται στις Κάννες και μοιράζεται το Μέγα Βραβείο του κινηματογράφου των δημιουργών με το»Χρήμα» του Ρομπέρ Μπρεσόν. Ο Μπονταρτσούκ, πού είναι μέλος της επιτροπής, μποϊκοτάρει την ταινία του Ταρκόφσκι.

Τον Νοέμβριο σκηνοθετεί στο Κόβεν Γκάρντεν του Λονδίνου τον Μπόρις Γχοντουνόφ του Μουσόργκσκι με διευθυντή ορχήστρας τον Κλάουντιο Άμπάντο.

1984 Σε μια συνέντευξη τύπου πού πραγματοποιείται στο Παλάτσο Τζαμπελόνι του Μιλάνου στις 10 Ιουλίου, ο Ταρκόφσκι ανακοινώνει στους Ιταλούς και ξένους δημοσιογράφους την απόφαση τη δική του και της γυναίκας του Λαρίσα να παραμείνουν στη Δύση. Αυτή είναι η χειρότερη στιγμή της ζωής μου λέει στην αρχή της συνέντευξης. Παρόντες είναι εκεί και δύο άλλοι διαφωνούντες: ο Ροστροπόβιτς και ο Λιουμπίμοφ.

1985 Παίρνει τη γερμανική υποτροφία της DAAD και πηγαίνει στο Βερολίνο.

Γυρίζει, στην Σουηδία και σε σενάριο δικό του, την ταινία «Η Θυσία», πού είναι αφιερωμένη στο γιο του Αντριούσα, στον όποιο οι σοβιετικές αρχές δεν δίνουν άδεια να φύγει στο εξωτερικό. Τα εξωτερικά αυτής της ταινίας γυρίζονται εξ ολοκλήρου στο νησί Γκότλαντ. Κυκλοφορεί στα γερμανικά το βιβλίο του «Σμιλεύοντας το χρόνο», με απόψεις του για την τέχνη και την αισθητική του κινηματογράφου. Ο Ταρκόφσκι αρρωσταίνει βαριά. Πάσχει από καρκίνο των πνευμόνων.

1986 «Η Θυσία» προβάλλεται στο φεστιβάλ των Καννών και παίρνει το βραβείο της επιτροπής πού, λόγω της κατάστασης του σκηνοθέτη, παραλαμβάνει ο γιος του Άντριούσα. Ο Άντριούσα συνάντησε τον πατέρα του ύστερα από τέσσερα χρόνια χωρισμού, μετά από προσωπική επέμβαση του Φρανσουά Μιτεράν, πού έστειλε μια επιστολή προς τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι πεθαίνει στο Παρίσι στις 29 Δεκεμβρίου. Τον θάβουν στο νεκροταφείο της Σαίν Ζενεβιέβ ντι Μπουά, όπου βρίσκονται θαμμένοι και άλλοι Ρώσοι εμιγκρέδες.

1987 Προβάλλεται, στα πλαίσια ενός αφιερώματος που διοργανώθηκε στη Μόσχα για να τιμηθεί ο Ταρκόφσκι, η αρχική κόπια του «Αντρέι Ρουμπλιόφ», 21 χρόνια μετά την παγκόσμια πρώτη της ταινίας. Το αφιέρωμα αυτό οργανώθηκε κατά τη διάρκεια του 15ου φεστιβάλ της Μόσχας.

1989 Πραγματοποιείται στην Μόσχα, από τις 10 ως τις 14 Απριλίου, το 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο με θέμα το έργο του Ταρκόφσκι.

Το σπίτι του στην Μόσχα μετατρέπεται σε μουσείο και οι ταινίες του παίζονται στους κινηματογράφους και στην τηλεόραση.

Τον Φεβρουάριο κυκλοφορεί στα γερμανικά ο πρώτος τόμος των Ημερολογίων του, που έχει τον τίτλο Μαρτυρολόγιο.

Τον Ιούνιο πεθαίνει ο πατέρας του Αρσένι Ταρκόφσκι.

1990 Του απονέμεται μετά θάνατον το βραβείο Λένιν για την εξαιρετική συμβολή του στην ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης και για το ανανεωτικό του έργο, που στοχεύει στην κατάφαση των πανανθρώπινων αξιών και του ουμανισμού.

Πηγή: Αντρέι Ταρκόφσκι «Μαρτυρολόγιο, Ημερολόγια 1970-1986» μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδόσεις Ίνδικτος. Αθήνα 2006

Πηγή: koinotopia.gr

* * *

Εδώ ένα αφιέρωμα στον Στανίσλαβ Λεμ κι ένα απόσπασμα από το Σολάρις

Εδώ άλλες επετειακές αναρτήσεις του dim/art