Πόζα nostra

—του Γιάννη Παπαθεοδώρου για τη στήλη Ανώμαλα ρήματα—

Αν η πολιτική φτιάχνεται με λέξεις, συνθήματα και σλόγκαν, τότε σίγουρα το παλαιάς —και πάντως γαλάζιας— κοπής νόμισμα του «πολιτικού πολιτισμού», που κάποτε σηματοδότησε την ευχή για μια κουλτούρα συναίνεσης και ήπιας αντιπολίτευσης, δεν περνάει πια στην κοινοβουλευτική αγορά. Η Βουλή μέσα σε λίγους μήνες γέμισε από «δωσίλογους», «κρεμάλες», «χούντες», «πραξικοπήματα», «γουναράδικα», και ενδυματολογικές συστάσεις για τα «μπλουζάκια με παπαγαλάκια», τα «εξώπλατα» και τα «μαύρα ρούχα». Εδώ και αρκετό καιρό, η κοινοβουλευτική διαδικασία μοιάζει περισσότερο με μια σημειολογική «μάχη συμβόλων» παρά με ρητορικό αγώνα επιχειρημάτων και ιδεολογικό «πόλεμο θέσεων».

Αναμφισβήτητα, η είσοδος της Χρυσής Αυγής στο κοινοβούλιο εξώθησε τα πράγματα στα άκρα. Η κουλτούρα του μίσους και της μνησικακίας συνοδευμένη με το νεατερντάλειο λόγο των βουλευτών της ΧΑ εγκαινίασε μια αντιπαράθεση χωρίς κανόνες, κώδικες και όρια. Από κοντά, ακολούθησαν και οι ανεξέλεγκτα ψεκασμένοι «Ανεξάρτητοι Έλληνες» του Καμμένου, καθώς και ορισμένοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Προσφάτως, μάλιστα, μάθαμε πως ένας υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, αντί να μαζεύει βότσαλα στις παραλίες, καλεί τους διαδικτυακούς φίλους του να συγκεντρώσουν «πέτρες, ρόπαλα, σίδερα, καδρόνια τούβλα, μάρμαρα, σχοινιά και αναπτήρες» για να πρωταγωνιστήσουν στο καυτό «κοινωνικό μέτωπο» του Σεπτεμβρίου. Το κοινοβούλιο, («ο ναός της Δημοκρατίας», που λέγανε οι παλιοί), γέμισε αίφνης με λούμπεν στοιχεία ενός κόσμου που βγήκε από τους σκοτεινούς υπόνομους της ημιμάθειας και της βαρβαρότητας για να διαχειριστεί την πιο βαθιά κρίση της χώρας.

Ξέρω τον δημοκρατικό αντίλογο: «μα αυτούς ψήφισε ο κόσμος». Και ποιος είπε πως δεν υπάρχει ένα ιδεολογικό και πολιτισμικό συνεχές ανάμεσα στο αντιπολιτικό φαντασιακό των συγκεκριμένων αντιπροσώπων και των ψηφοφόρων τους; Ίσα-ίσα, αυτό δημιουργεί και το πρόβλημα της «κρίσης αντιπροσώπευσης» στις σύγχρονες δημοκρατίες. Το ενδιαφέρον στοιχείο βέβαια στα νέα μιντιακά περιβάλλοντα της μετανεωτερικής δημοκρατίας είναι πως αυτή η «μάχη των συμβόλων» βγαίνει έξω από τα τείχη της Βουλής για να συνεχίσει «με άλλα μέσα» τη λειτουργία της στο facebook, στο twitter και, ευρύτερα, στα social media. Έτσι δίπλα στον γραβατωμένο χρυαυγίτη Κασιδιάρη που κραυγάζει και απειλεί μέσα στο κοινοβούλιο, υπάρχει και το δεύτερο μιντιακό ομοίωμά του: ο Κασιδιάρης με το «τατουάζ σβάστικα» που εμφανίζεται στην παραλία με τη Miss Τουρισμός, για να προκαλέσει αμέσως μετά το αντανακλαστικό status του Πέτρου Τατσόπουλου. «Είναι όλοι τους βρώμικοι», δήλωνε, από την άλλη μεριά, η Ραχήλ Μακρή λίγο πριν πάει διακοπές με την οικογένειά της, απειλώντας παράλληλα —άραγε ποιον;— πως δεν θα είναι ξανά υποψήφια στις επόμενες εκλογές, μέσα σε ένα τόσο «βρώμικο πολιτικό κόσμο».

Ποιος είπε πως «τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις»; Ο Ουμπέρτο Έκο το είπε· σύμφωνοι. Μόνο που κι αυτός έδειξε πως η μιντιακή μηχανή εξακολουθεί να παράγει ειδήσεις και τον Αύγουστο.  Σήμερα, κάπου ανάμεσα στο κοινοβούλιο, στην παραλία και στο διαδίκτυο η «μάχη των συμβόλων» παίρνει μια νέα διάσταση. Φτιαγμένη με τα υλικά της «αμεσότητας», της «εγγύτητας», της σχεδόν σωματικής επαφής με τους πρωταγωνιστές, η «μάχη των συμβόλων» παράγει έναν διαφανή πολιτικό εαυτό: τον αδιάφθορο ήρωα της «κάθαρσης» που μάχεται, ακόμη και μέσα στο κατακαλόκαιρο, ενάντια στο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα.

Ενίοτε, η παραμορφωμένη και δυσνόητη γραφή δυσκολεύει το λαϊκιστικό υποκείμενο να παρακολουθήσει την τελετουργία των «ομιλούντων σωμάτων». Και τότε, η μηρυκαστική δημοσιογραφία αναλαμβάνει τη μετάφραση : το τατουάζ, λέει το ρεπορτάζ για τον λουόμενο Κασιδιάρη, «απεικονίζει έναν αγκυλωτό σταυρό φτιαγμένο από μαιάνδρους και σε σχήμα V η αρχαιοελληνική λέξη «ΑΓΧΙΒΑΣΙΗΝ», η οποία χρησιμοποιήθηκε σε διάλογο του Χάιντεγκερ, Γερμανού φιλοσόφου και συμβούλου σε θέματα παιδείας της ναζιστικής Γερμανίας». Κάπως έτσι μαθαίνει το πλατύ κοινό και τον Χάιντεγκερ. (Και για να παραφράσω το παλιό ανέκδοτο : αυτός, δηλαδή, «πάνω» στον Κασιδιάρη είναι ο Χάιντεγκερ;)

Αν σήμερα κάτι χαρακτηρίζει την άνοδο του νεοφασισμού είναι η πλήρης άρνηση και η απόρριψη όλων των πολιτισμικών διαμεσολαβήσεων που προϋπέθετε το κοινοβουλευτικό σύστημα, έτσι όπως το γνωρίσαμε από τη μεταπολίτευση και μετά. Η θλιβερή και αποτρόπαια σβάστικα ως από-ενοχοποημένο αρρενωπό τατουάζ του καλοκαιρινού ρεπορτάζ δείχνει πως, δίπλα στην αντισυστημική ρητορική της και τους επιθετικούς της τόνους της, η ΧΑ έχει κερδίσει και τη θεαματική θερινή της πόζα: την «πόζα μόστρα» της «κόζα νόστρα». Καλές βουτιές! Στα βαθιά, ελπίζω.

Εδώ άλλες αναρτήσεις από τη στήλη Ανώμαλα ρήματα