Броненосец Потeмкин

—του Γιώργου Τσακνιά—

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, στις 21 Δεκεμβρίου του 1925, βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το Θωρηκτό Ποτέμκιν (Броненосец Потёмкин) του Σεργκέι Αϊζενστάιν. Ο σκηνοθέτης απογοητεύθηκε από το γεγονός ότι η ταινία δεν έτυχε ευρείας αποδοχής από τις μάζες — είχε δημιουργήσει, ωστόσο, μια ταινία που εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς στον κινηματογράφο.

Αποφασισμένος να δημιουργήσει ένα φιλμ επαναστατικής προπαγάνδας —o Γιόζεφ Γκαίμπελς, όταν είδε την ταινία, εξέφρασε τον θαυμασμό του και δήλωσε ότι θα έδινε τα πάντα για να έχει μια ομάδα Γερμανών ικανή να γυρίσει ένα τέτοιο έργο—, ο Αϊζενστάιν εφάρμοσε στο Θωρηκτό Ποτέμκιν τη θεωρία του περί «ιδεολογικού μοντάζ» βασισμένου στη διαλεκτική, τη μέθοδο συρραφής των εικόνων με τρόπο τέτοιο που να προκαλείται η έντονη συναισθηματική αντίδραση και η ταύτιση του κοινού. Πρωτόγνωρη για την εποχή ήταν η απροκάλυπτη απεικόνιση της βίας — σε πολλές χώρες η ταινία προβαλλόταν με κομμένες τις πιο βίαιες σκηνές μέχρι και τη δεκαετία του 1950. Είναι χαρακτηριστικό ότι η περίφημη σκηνή της σφαγής των διαδηλωτών στα σκαλοπάτια της Οδησσού —μια από τις πιο καλογυρισμένες και εντυπωσιακές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου— έχει υποκαταστήσει την ιστορική καταγραφή και συχνά αναφέρεται ως γεγονός (εκείνες τις μέρες στην Οδησσό έγιναν πράγματι διαδηλώσεις που κατεστάλησαν βίαια και είχαν θύματα, δεν υπάρχει ωστόσο μαρτυρία για οργανωμένη σφαγή στο συγκεκριμένο σημείο). Εδώ ολόκληρη η ταινία με αγγλικούς υπότιτλους:

Το Θωρηκτό Ποτέμκιν διαφημίστηκε στην εποχή του με πόστερ σημαντικών καλλιτεχνών, όπως ο Αλεξάντρ Ροντσένκο και οι αδελφοί Στένμπεργκ. Διόλου τυχαία, αυτή η ταινία-σταθμός —όχι μόνο από πλευράς αφήγησης (σεναρίου και μοντάζ) αλλά και από εικαστικής— στην ιστορία του κινηματογράφου, ενέπνευσε και εξακολουθεί να εμπνέει καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο: