—Της Μαρίας Τσάκος—
Η αποψινή συναυλία δεν είναι μόνο η τελευταία της τουρνέ.
Είναι η τελευταία μας συναυλία. Δε θα ξαναεμφανιστούμε ποτέ.
Με αυτά τα λόγια ευχαρίστησε και αποχαιρέτησε ένα κοινό που παραληρούσε από άκρη σε άκρη του Hammersmith Odeon εκείνο το βράδυ της 3ης Ιουλίου του 1973 o Ziggy Stardust. Ακούστηκε ένας ήχος σαν κραυγή, κάτι που έμοιαζε με ομαδική ανάσα που δεν έφτασε στα πνευμόνια, τα μισά μέλη των Spiders from Mars κοιτάχτηκαν χωρίς να καταλαβαίνουν —οι άλλοι μισοί ήξεραν— και έπειτα συνέχισαν, οι πρώτες νότες του Rock ‘n’ Roll Suicide έπνιξαν την απορία, την ανέβαλαν, και το τελευταίο τραγούδι της βραδιάς, το encore, το τελευταίο τραγούδι που τραγούδησε ποτέ ο Ziggy Stardust μαζί με την μπάντα του, τις Αράχνες από τον πλανήτη Άρη, γέμισε τα ηχεία του θεάτρου.
O Ziggy είχε γεννηθεί ένα χρόνο νωρίτερα. Για την ακρίβεια, είχε πέσει στη Γη ένα χρόνο νωρίτερα, τον Ιούλιο του 1972 στο αγγλικό Top of the Pops και η εμφάνιση του εκείνη είχε αφήσει την αίσθηση ότι ένας superstar από άλλον πλανήτη είχε καταφθάσει ως δια μαγείας την πιο κατάλληλη στιγμή, τη στιγμή που είχε κρίνει πως η ανθρωπότητα ήταν έτοιμη να τον δεχθεί ως τον σωτήρα και λυτρωτή της από τη σύμβαση, την ανία, τον συντηρητισμό και την ομοφοβία της.
Ο ίδιος ο David Bowie, ο ξενιστής μέσα στο σώμα του οποίου επέλεξε να κατοικήσει κατά τη διάρκεια του σύντομου μα συγκλονιστικού περάσματός του από τον πλανήτη μας ο Ziggy, είχε τότε τη βιολογική ηλικία ενός 25χρονου γήινου άνδρα και είχε ήδη σπαταλήσει δέκα από αυτά στην προσπάθεια να γίνει διάσημος μουσικός (παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των δασκάλων του της μουσικής στο γυμνάσιο να τον πείσουν πως δεν έχει ταλέντο και καθόλου καλή φωνή). Τρία χρονια νωρίτερα είχε ακουμπήσει το όνειρό του με το single Space Oddity, μια ωραία και πρωτότυπη σύνθεση που κυκλοφόρησε έξυπνα συνδυασμένη με το πρώτο βήμα που έκανε ο άνθρώπος στη Σελήνη. Ακόμα και το Space Oddity είχε αποδειχθεί, όμως, —τουλάχιστον προσωρινά— πυροτέχνημα.
Έκτοτε ο David ζούσε τη δικη του Οδύσσεια στη μουσική σκηνή περιμένοντας να έρθει η στιγμή της αναγνώρισης και κυνηγώντας την πολυπόθητη επιτυχία με λυσσαλέα μανία. Το πιο ενδιαφέρον από όλα είναι πως όσο πειραματιζόταν στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο με φορέματα και κουρέματα έγραφε και μερικούς από τους καλύτερους στίχους που έχει γράψει στην καριέρα του καθώς και κάποιες από τις πιο στοιχειωτικές και ενδιαφέρουσες μελωδίες. Έδωσε 3 δίσκους, το Space Oddity, το The Man Who Sold the World και το Hunky Dory οι οποίοι —και ειδικά ο τρίτος— περιείχαν μερικές από τις πιο αυθεντικές και μουσικά ιδιοφυείς στιγμές του.
Από το Τhe Man Who Sold the World το ομώνυμο τραγούδι
Από το Honky Dory το εμβηλατικό Is There Life on Mars?
Και οι τρεις δίσκοι είχαν μέσα τραγούδια τα οποία αίφνης, μετά από χρόνια πειραματισμών με μουσικά είδη ακτινοβολούσαν ένα μοναδικό φως, τραγούδια που έστρωναν τον δρόμο για κάτι μεγάλο που είχε αρχίσει να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα χωρίς όμως να φιλοδοξούν, σχεδόν χωρίς να το επιθυμεί και ο ίδιος ο δημιουργός τους, να γίνουν εκείνα αυτό το κάτι μεγάλο για να μην κλέψουν την παράσταση από το θαύμα που επρόκειτο να συντελεστεί. Το θαύμα που ήταν ο Ziggy Stardust για την εποχή του.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξηγήσει κανείς 40 χρόνια μετά την επέλαση του φαινομένου Ziggy Stardust τι σήμαινε η εμφάνισή του όχι για τη μουσική μόνο αλλά και για την κλειστοφοβική, δυστοπική —οικονομικά και όχι μόνο— αγγλική κοινωνία, και για την ποπ κουλτούρα. Ο Ziggy του Bowie κινείται ακροβατώντας ανάμεσα στο περιθώριο και στο mainstream όπως δεν είχε καταφέρει άλλος καλλιτέχνης ως εκείνη τη στιγμή. Υιοθετεί χαρακτηριστικά, ενδύεται μια persona —για την ακρίβεια, επανεφευρίσκει τον όρο persona με τον τρόπο που τη βιώνει εντός και εκτός σκηνής— η οποία δεν αντανακλά τίποτε από όσα υπήρχαν στην τρέχουσα κουλτούρα της εποχής, στη μουσική, στην αισθητική, στη μόδα, στους τρόπους, στα ήθη, και κατορθώνει να την επιβάλλει και να επιβληθεί μέσω αυτής, και μάλιστα, με μια αντοχή στο χρόνο που λίγοι θα μπορούσαν να έχουν προβλέψει. Το ντομικαντέρ του BBC που ακολουθεί εξιστορεί με σπάνιο footage και πολύ ενδιαφέρουσες μαρτυρίες την Άνοδο και την Πτώση του Ziggy Stardust.
Κατά περίεργο τρόπο, η πιο μεγάλη στιγμή του Ziggy και μαζί η πιο μεγαλοφυής στιγμή του doppelgänger του, Bowie, ήταν εκείνη η στιγμή κατά την οποία ανακοίνωνε τον καλλιτεχνικό θάνατό του εκπληρώνοντας έτσι την προφητεία που είχε συνοδεύσει την εμφάνιση του στη Γη. Ο Ziggy και οι Spiders from Mars (κατά κόσμον Mick Ronson, Woody Woodmansey και Trevor Bolder) θα έφευγαν στο απώγειο της δόξας τους αφήνοντας πίσω ένα καταπίστευμα πάνω στο οποίο ο David Bowie, έχοντας μόλις και μετα βίας περισώσει την ψυχική του ισορροπία, έχτισε μια καριέρα με πολλές ιδιοφυείς στιγμές παραχάραξης όλων όσων έβλεπε και άκουγε γύρω του, καλλιτεχνών τους οποίους είχε ζηλέψει ή θαυμάσει όπως οι Anthony Newly, Little Richard, Jacques Brel, Gene Vincent, Vince Taylor, όπως οι Velvet Underground, και, φυσικά, ο Iggy Pop, o νονός, υπό μίαν έννοια, του Ziggy. Mια καρίερα όπου η εικόνα άφησε πιο ανεξίτηλο χνάρι από τη μουσική —και αν ειναι άδικο αυτό το συμπέρασμα, ο ίδιος ο Bowie είναι ο ηθικός αυτουργός αυτής της αδικίας.
Ο David Bowie σήμερα έχει γενέθλια. Γίνεται 67 χρονών και, προερχόμενος από μια πολυετή αποχή —κυρίως για λόγους υγείας—, το 2013 έκανε μια θριαμβευτική επιστροφή στις επιτυχίες και τους προβολείς της δημοσιότητας.
Ο Ziggy βλέπει από κάπου και χαμογελάει σαρδόνια, ικανοποιημένος, χωρίς όμως να έχει ποτέ μετανοιώσει που γύρισε στον πλανήτη του μετά από έναν μόνο χρόνο ζωής στη Γη.
* * *
Εδώ παλαιότερη ανάρτηση του dim/art για την έκθεση David Bowie Is στο V&A Museum του Λονδίνου
Εδώ άλλες επετειακές αναρτήσεις από το dim/art
dimart 