Η μεταμόρφωση — animation

Ξυπνώντας ένα πρωί ο Γκρέγκορ Σάμσα μετά από ταραγμένο ύπνο βρέθηκε στο κρεβάτι του διασκευασμένος σ’ ένα εξαιρετικό animation από την Caroline Leaf, αμερικανοκαναδέζα κινηματογραφίστρια και animator.

Η Leaf γύρισε την πρώτη της ταινία το 1968, στο τελευταίο έτος των σπουδών της στο Χάρβαρντ. Επρόκειτο για μια διασκευή του Πέτρου και του Λύκου σε animation φτιαγμένο καρέ-καρέ, με άμμο πάνω σε φωτεινή επιφάνεια — μια τεχνική που θέλει φοβερή υπομονή και ακρίβεια. Εν συνεχεία πειραματίστηκε με άλλες τεχνικές (ζωγραφική σε γυαλί «ζωντανά», μπροστά στην κάμερα, για τον Ορφέα (1972), χρώμα ανακατεμένο με γλυκερίνη για τον Δρόμο (1976), βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Μορντεκάι Ρίχλερ) και επέστρεψε στην άμμο το 1977, με τη Μεταμόρφωση του κ. Σάμσα, διασκευή (προφανώς) της Μεταμόρφωσης (Die Verwandlung) του Φραντς Κάφκα.

«Η Μεταμόρφωση της Leaf είναι μια ταινία που έχει τη δική της αξία και αποτελεί μια εξαιρετική μεταφορά του έργου του Κάφκα. Αυτό όμως που είναι μοναδικό, είναι ο έλεγχος του μέσου», γράφει ο Johnny Chew στο About Tech. «Σταματήστε το βίντεο σε οποιοδήποτε καρέ και αναλογιστείτε οτι προέκυψε από έναν σωρό άμμου. Η επιμέλεια και η προσήλωση που απαιτείται φαντάζει αδιανόητη».

«Τα βιβλία του Κάφκα», γράφει ο Geoffrey Beatty στο The Problem of Adaptation Solved! «σου δίνουν χώρο να επινοήσεις. Αυτό είχε μεγάλη σημασία για τη Leaf, καθώς επεξεργαζόταν τη δική της, μοναδική εικαστική προσέγγιση. Κάποιος φίλος και μέντορας τής σύστησε τη Μεταμόρφωση, που ήταν ιδανική επιλογή, μιας και οι δικές της μονοχρωματικές εικόνες από άμμο παραπέμπουν ούτως ή άλλως σε μια καφκική, μυστηριώδη ατμόσφαιρα».

Κάθε καλλιτεχνικό μέσο βάζει κάποια όρια — πόσο μάλλον η άμμος. Με την άμμο δεν μπορείς να περιγράψεις λεπτομέρειες, π.χ. την πληγή στην πλάτη του Γκρέγκορ ή τη γενικότερη επιδείνωση της κατάστασής του. Οι περιορισμοί αυτοί, ωστόσο, δεν αποτέλεσαν αναγκαστικά πρόβλημα. «Νομίζω πως οι περιορισμένες δυνατότητες της ζωγραφικής με άμμο», είπε η Leaf, «και οι αναγκαίες απλουστεύσεις με υποχρέωσαν να γίνω πιο επινοητική στη μυθοπλασία. Η άμμος με ανάγκασε να προσαρμόσω την ιστορία στην άμμο, κι αυτό το γεγονός από μόνο του έχει ενδιαφέρον».