Dyketactics

Στις 16 Μαρτίου πέθανε στα 79 της η κινηματογραφίστρια Μπάρμπαρα Χάμερ, φεμινίστρια και πρωτοπόρος του λεσβιακού σινεμά.

Η Χάμερ γεννήθηκε στο Χόλιγουντ το 1939. Η καταγωγή της από την πλευρά της μητέρας ήταν ουκρανική. Σπούδασε ψυχολογία στο Λος Άντζελες —πήρε το πτυχίο της το 1961 και λίγες μέρες αργότερα παντρεύτηκε— και έκανε μεταπτυχιακό στην αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο (1963). Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ήταν παντρεμένη και ζούσε στο Σαν Φρανσίσκο, όπου σπούδαζε κινηματογράφο (μεταπτυχιακό το 1975), ενώ παράλληλα δίδασκε στο κολέγιο της Σάντα Ρόζα. Το 1974, ύστερα από μια συζήτηση με μια συμφοιτήτριά της σε μια φεμινιστική ομάδα, «βγήκε από τη ντουλάπα», δημοσιοποίησε το γεγονός πως ήταν λεσβία, εγκατέλειψε τον γάμο της και «έφυγε ταξίδι με μια μοτοσυκλέτα και μια μηχανή σούπερ 8».

Barbara Hammer, On the Road, Baja California, 1975.

Τη χρονιά εκείνη γύρισε το Dyketactics, το οποίο θεωρείται ένα από τα πρώτα λεσβιακά κινηματογραφικά έργα — μάλλον το πρώτο γυρισμένο από γυναίκα. Η ταινία, που έχει διάρκεια τεσσάρων λεπτών, αποτελείται από τέσσερα φιλμ 16mm το ένα πάνω στο άλλο («σάντουιτς»), τεχνική που παραπέμπει ευθέως στον πειραματικό κινηματογράφο των sixties.

Ένα απόσπασμα:

Η Χάμερ είχε χρησιμοποιήσει στο soundtrack της ταινίας κομμάτια της μουσικού και πρωτοπόρου ακτιβίστριας των LGBT δικαιωμάτων Λίζα Μπεν (ψευδώνυμο της Edythe Eyde), η οποία την περίοδο 1947-1948 στο Σαν Φρανσίσκο έγραφε, δακτυλογραφούσε και διένεμε το θρυλικό λεσβιακό περιοδικό Vice Versa (το 1972 βραβεύτηκε από την οργάνωση One Inc. ως «πατέρας του ομόφυλου κινήματος» ακριβώς λόγω του περιοδικού). Όταν ολοκλήρωσε το μοντάζ, η Χάμερ προσέγγισε την Μπεν και ζήτησε την άδειά της για τη χρήση της μουσικής, εκείνη όμως αρνήθηκε, καθώς η Χάμερ δεν μπορούσε να εγγυηθεί κατηγορηματικά ότι κανείς άνδρας δεν θα έβλεπε την ταινία. Έτσι, η μουσική που ακούμε στο παραπάνω απόσπασμα, είναι ένας αυτοσχεδιασμός της Χάμερ σε ένα συνθεσάιζερ Moog.

Nitrate kisses (still), 1992.

Η πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία ήταν το Nitrate kisses το 1992, το οποίο βραβεύτηκε στο φεστιβάλ του Βερολίνου και ήταν υποψήφιο και στο Sundance. Βραβεύτηκε πολλές φορές για ταινίες της και για το σύνολο του έργου της, ενώ το 2013, ήδη ταλαιπωρημένη επτά χρόνια από τον καρκίνο, πήρε υποτροφία από το Guggenheim για να ολοκληρώσει το έργο της Waking up together για την ποιήτρια Ελίζαμπεθ Μπίσοπ. Το 2010 κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο The Feminist Press της Νέας Υόρκης η αυτοβιογραφία της με τίτλο: Hammer! Making Movies Out of Sex and Life.

Barbara Hammer, Welcome to This House (still), 2015.

Βασικοί άξονες στο έργο της είναι η ομοφυλοφιλία, οι έμφυλες ταυτότητες, ο φεμινισμός, οι οικογενειακές σχέσεις, η ηλικία, η μνήμη και ο θάνατος. Διεκδίκησε το δικαίωμα του ανθρώπου να αποφασίζει πότε θα πεθάνει αφού είχε ήδη δώσει μακρά μάχη με τον καρκίνο.

Πολύ προτού αρρωστήσει, το 1993, σε μια συνέντευξή της στην Τίνα Ντεφελιτσιαντόνιο για το περιοδικό The Bomb, η Χάμερ έλεγε για τον θάνατο: «Στο Vital Signs εμπνεύστηκα από τον θάνατο, τον οποίον εκπαιδεύτηκα να φοβάμαι. Το φύλο είναι κατασκεύασμα, γιατί λοιπόν να μην δούμε πώς κατασκευάζεται και ο θάνατος; Διάβαζα σχετικά με την αντιμετώπιση των νεκρών τον Μεσαίωνα. Αρχικά τους έθαβαν ακριβώς δίπλα στα σπίτια τους. Η παρουσία των νεκρών ήταν στοιχείο της ζωής. Μετά απέκτησαν τείχη οι πόλεις και τα νεκροταφεία τοποθετήθηκαν εκτός περιβόλου. Βγάζουμε από το μυαλό μας τον θάνατο. Προσπαθούμε να ξεχάσουμε αυτούς που πέθαναν».