Κατηγορία: Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας
-
Η απατηλή διαίσθηση
—του Γιώργου Θεοχάρη— Εμπιστεύεστε τη διαίσθησή σας; Καλά κάνετε! Ό,τι μπορεί εμπιστεύεται κανείς. Αρκεί να μην ξεχνάμε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ τού «εμπιστεύομαι τη διαίσθησή μου» και τού «η διαίσθησή μου δεν με ξεγελάει ποτέ». Στην πρώτη περίπτωση, εκείνος που δηλώνει «εμπιστεύομαι τη διαίσθησή μου» δείχνει μια θεμιτή (αν και ελαφρώς αφελή) εμπιστοσύνη στην επαγωγή:…
-
Ένα μικρούτσικο πρόβλημα
—του Γιώργου Θεοχάρη— Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; «Κάθε μέρα και περισσότερα» είναι μία απάντηση που ισχύει μεν, υπεκφεύγει δε. Ο νευροφυσιολόγος Ντέιβιντ Χιούμπελ [David Hubel] έγραφε το 1978: «Οι γνώσεις μας για τον εγκέφαλο βρίσκονται σε πολύ πρωτόγονη κατάσταση. Ενώ για ορισμένες περιοχές έχουμε αναπτύξει κάποιο είδος λειτουργικής αντίληψης, υπάρχουν άλλες, με μέγεθος…
-
Ο φιλόσοφος, το μοντέλο κι ο πυγμάχος
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας –του Γιώργου Θεοχάρη– Καθημερινά όλοι μας βιώνουμε, έμμεσα ή άμεσα, συμβάντα απρόσμενα. Και οι περισσότεροι, μπροστά στο αναπάντεχο, αναφωνούμε: «Δεν το πιστεύω!» ή «Αυτά δεν γίνονται!» ή «Πέφτω απ’ τα σύννεφα!». Και όμως, τις περισσότερες φορές τα γεγονότα που μας ξαφνιάζουν (είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα) είναι απολύτως προβλέψιμα ή/και…
-
Τι δουλειά έχουν οι γυναίκες στις επιστήμες; (Μέρος Β΄)
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Στις προηγούμενες «Μικροϊστορίες» είχαμε δει τις περιπτώσεις 8 γυναικών που αδικήθηκαν η καθεμία τους στον επιστημονικό της τομέα κατά τους τελευταίους δύο αιώνες. Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος, θα δούμε τις περιπτώσεις άλλων 8 γυναικών, ομοίως αδικημένων. Η αναφορά σε αυτές τις 16 αξιοθαύμαστες γυναίκες…
-
Τι δουλειά έχουν οι γυναίκες στις επιστήμες; (Μέρος Α΄)
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Τι δουλειά έχουν οι γυναίκες στις επιστήμες; Μέχρι και τον 18ο αιώνα, (επισήμως) καμία. Από τον 19ο άρχισαν δειλά-δειλά να ασχολούνται δημοσίως, αλλά συναντούσαν μεγάλη αντίσταση μέσα στους ανδροκρατούμενους τομείς της γνώσης. Οι άντρες (γονείς, εκπαιδευτικοί, προϊστάμενοι) δεν έδειχναν καθόλου διατεθειμένοι να τους κάνουν χώρο· μάλλον…
-
Γνώση: δυο-τρία πράγματα που δεν ξέρω γι’ αυτήν
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Τι είναι γνώση; Πώς ορίζεται; Πότε δικαιούμαι να πω: «γνωρίζω ότι αυτό είναι έτσι»; (Γνωρίζω ότι… Μεγάλη κουβέντα!) Η σχετική συζήτηση έχει ιστορία από 25 αιώνων. [Κανονικά θα έπρεπε να ξεκινήσω όπως ο Dr Sheldon Cooper όταν διδάσκει Φυσική στην Penny (στην τηλεοπτική σειρά The Big…
-
Η Αξιοθέα ήθελε να μάθει
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Ο Πλάτωνας (427-347 π.Χ.) αναφέρει μόλις δύο γυναίκες ως φιλοσόφους στους διαλόγους του: τη Διοτίμα (στο Συμπόσιο) και την Ασπασία (στον Μενέξενο). Αλλά κι αυτές οι ελάχιστες αναφορές δεν είναι χωρίς προβλήματα. Αφενός η Διοτίμα, η ιέρεια από τη Μαντινεία, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι πρόκειται…
-
Νόμπελ: «Μαθηματικά; Όχι, ευχαριστώ»
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Κάθε χρόνο, αρχής γενομένης το 1901, τον Οκτώβριο ανακοινώνονται και στις 10 Δεκεμβρίου (ημερομηνία θανάτου του Alfred Nobel) απονέμονται τα έξι περίβλεπτα διεθνή Βραβεία Νόμπελ: Φυσικής, Χημείας, Ιατρικής, Λογοτεχνίας, Ειρήνης και Οικονομικών. Νόμπελ Μαθηματικών, όμως, δεν υπάρχει. Γιατί άραγε; Στο δίτομο In Mathematical Circles (1969), o…
-
Λύνοντας τα άλυτα
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Όσοι έχετε δει την ταινία Good Will Hunting (1997, σκηνοθεσία: Γκας Βαν Σαντ) σίγουρα θα θυμόσαστε στην αρχή μια σεκάνς όπου ο χαρισματικός, αυτοδίδακτος και τζόρας Γουίλ Χάντινγκ (Μάτ Ντέιμον), καθώς σφουγγαρίζει έναν διάδρομο στο ΜΙΤ, βλέπει αναρτημένο ένα μαθηματικό πρόβλημα με πίνακα γειτνίασης (adjacency…
-
Vegan το αρνάκι: ένας παραπλανημένος εμπειριστής
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Ας φανταστούμε ένα αρνάκι, άσπρο και παχύ, της μάνας του καμάρι, σε κάποια στάνη της καθ’ ημάς Ανατολής. Είναι Σάββατο του Λαζάρου και το αρνάκι περιμένει να ξημερώσει για να έρθει ο βοσκός να το βγάλει στο βοσκοτόπι να βοσκήσει και να παίξει με τα φιλαράκια…
-
«Δεν έχω χρόνο· δεν έχω χρόνο!»
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Στο προηγούμενο επεισόδιο λέγαμε για τον άτυχο Νορβηγό μαθηματικό Niels Abel (1802-1829). Σειρά έχει ένας άλλος μαθηματικός, εξίσου άτυχος και ιδιοφυής, ο Γάλλος Évariste Galois (1811-1832). Οι δυο τους, παρότι σύγχρονοι, δεν συναντήθηκαν ποτέ, αλλά οι ζωές και το έργο τους τέμνονται μέσα από μια σειρά…
-
«Υπάρχει λύση;»
Μικροϊστορίες των επιστημών και της φιλοσοφίας —του Γιώργου Θεοχάρη— Από τα τέλη του 15ου αιώνα οι ανά τον κόσμο μαθηματικοί πάλευαν εις μάτην να λύσουν ένα πρόβλημα: είναι η πεμπτοβάθμια εξίσωση επιλύσιμη με αλγεβρικές μεθόδους; Η δευτεροβάθμια εξίσωση είναι – όλοι έχουμε διδαχθεί τον τύπο επίλυσής της στο σχολείο. Οι τριτοβάθμιες και οι τεταρτοβάθμιες είναι…
dimart 