Ο Βλάσης Γαβριηλίδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, γιος του χρυσοχόου Γαβριήλ Γαβριηλίδη. Αποφοίτησε από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή και σπούδασε πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, με υποτροφία του Γεωργίου Σίνου.
Στο χώρο των Γραμμάτων πρωτοεμφανίστηκε μετά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη από τις σελίδες του περιοδικού Επτάλοφος, όπου δημοσίευσε μελέτες για την αρχαία ελληνική τραγωδία και το θεατρικό έργο του William Shakespeare. Την ίδια χρονιά (1868) εξέδωσε την εφημερίδα Ομόνοια, η οποία στη συνέχεια συγχωνεύτηκε με την εφημερίδα Νεολόγος. Με αφορμή δημοσίευση άρθρου του σχετικά με την καταπίεση της ελληνικής κοινότητας από την οθωμανική διοίκηση στην Πόλη, στην εφημερίδα Μεταρρύθμισις —την οποία εξέδωσε μετά την Ομόνοια— διώχτηκε από το Σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ Β΄ και καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο.
Ο Γαβριηλίδης κατέφυγε κρυφά στην Αθήνα, όπου από το 1877 πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του. Συνεργάτης αρχικά στην Εφημερίδα των Συζητήσεων και στη συνέχεια εκδότης του σατιρικού περιοδικού Ραμπαγάς (από κοινού με τον Κλεάνθη Τριανταφύλλου), ακολούθησε λίγο αργότερα μοναχική πορεία εκδίδοντας το περιοδικό Μη Χάνεσαι, του οποίου συνέχεια υπήρξε η εφημερίδα Ακρόπολις, η οποία στάθηκε πρωτοποριακή για την εποχή της τόσο ως προς την εμφάνισή της, όσο και ως προς την ύλη της. Μέσα από τις σελίδες της Ακροπόλεως, ο Γαβριηλίδης προσπάθησε να προβάλει την αγάπη του για την πατρίδα του και παράλληλα το θαυμασμό του για τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά επιτεύγματα. Ο ριζοσπαστισμός του και οι συχνά ακραίες θέσεις του εναντίον θεσμών και προσώπων προκάλεσαν αντιδράσεις με αποκορύφωμα την καταστροφή των γραφείων της Ακρόπολης το καλοκαίρι του 1894 από ομάδα της Φρουράς Αθηνών και τη σύλληψή του το Νοέμβριο του 1904. Διώχτηκε κατά τη διάρκεια του εθνικού διχασμού. Μετά το 1915 άρχισαν οι οικονομικές δυσκολίες. Πέθανε στις 12 Απριλίου του 1920 από καρκίνο, στα γραφεία της Ακρόπολης, στην Πλατεία Καυθμώνος.
Πηγή βιογραφικού: BiblioNet
* * *
* * *
«Ο ορίζων της Ελλάδος ήτο μικρός…»
Οι βιογράφοι του Γαβριηλίδη, οι συνεργάτες του, όσοι τον έζησαν και κατέγραψαν τις αναμνήσεις τους, συμφωνούν πως ήταν ένας άνθρωπος παθιασμένος, ταγμένος σε αυτό που έκανε, πιστός στις αρχές του και αυτοκτονικά αδιάφορος για τα χρήματα, πρόθυμος να αναδείξει νέους δημοσιογράφους και λογοτέχνες, προοδευτικός, δημοτικιστής (το 1901 η Ακρόπολις άρχισε να δημοσιεύει σε συνέχειες τη μετάφραση των Ευαγγελίων, γεγονός που οδήγησε στα Ευαγγελικά και στην εισβολή έξαλλων φοιτητών στα γραφεία της εφημερίδας), ανοιχτόμυαλος, αναγνώστης του διεθνούς Τύπου και λάτρης των γραμμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των συνεργατών της Ακροπόλεως συναντάμε τον Κωστή Παλαμά (που ήταν και στενός φίλος και κουμπάρος του Γαβριηλίδη), τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Κώστα Ουράνη, τον Ζαχαρία Παπαντωνίου, τον Μιχαήλ Μητσάκη, τον Στράτη Μυριβήλη, τον Νίκο Καζαντζάκη και πολλούς άλλους πεζογράφους και ποιητές της εποχής. Από την άλλη, του χρεώνεται επίσης ο ιδιότυπος λαϊκισμός του, η ιδεοληψία του και η δυσανεξία του στη μετριοπάθεια. Καίριος υπήρξε ο ρόλος του στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού εθνικισμού και στη μετάβαση, στο ιδεολογικό πεδίο, από την εποχή του Τρικούπη στην εποχή του Βενιζέλου.
«Άθλος διά την δημοσιογραφίαν»
Ακολουθούν δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από ένα κείμενο του 1940 του Γ. Κ. Γάγαρη. Στο πρώτο, διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, την ενδιαφέρουσα για την ιστορία του ελληνικού Τύπου εξιστόρηση των πρώτων συνεντεύξεων πολιτικών αρχηγών στην Ακρόπολι:
«Αν ο Γαβριηλίδης δεν ήτο Γαβριηλίδης»
Μια ιστορία που δείχνει ότι ο Γαβριηλίδης δεν σκεφτόταν ούτε τα δικά του οικονομικά ούτε της εφημερίδας («δεν ξέρει να κάνει πρόσθεση», έλεγαν οι συνεργάτες του) κι ένα πρόχειρο σχέδιο ενός σπιτιού που θα μπορούσε να είχε ο Γαβριηλίδης.
«Εν τυπογραφικόν πιεστήριον»
Ο Γαβριηλίδης ήταν λάτρης της τεχνολογίας και φρόντισε για την Ακρόπολι να εισαγάγει τα πλέον σύγχρονα εκτυπωτικά μηχανήματα, όπως το κυλινδρικό πιεστήριο, το οποίο πήρε στην πιάτσα το παρατσούκλι «το Μαμούθ». Φαίνεται πάντως πως δεν ξέχασε το παλιό του πιεστήριο, αυτό με το οποίο τύπωνε στην Πόλη τις εφημερίδες Ομόνοια και Μεταρρύθμισις — ή δεν τον ξέχασε εκείνο. Έξι χρόνια μετά την έκδοση της Ακροπόλεως, έλαβε από το «Γενικόν Γραφείον της Εφορίας των Εθνικών Νοσοκομείων εν Κωνσταντινουπόλει» την εξής βεβαίωση:
Πράγματα ευρεθέντα εν τοις υπ. αριθ. 42 και 43 δωματίοις του Μεγ. Εθν. Χανίου μετά την αναχώρησιν του κυρίου Βλασίου Γαβριηλίδου:
1ον: Εν τυπογραφικόν πιεστήριον.
2ον: Τράπεζαν αποτελούσαν εξάρτημα αυτού.
3ον: 22 κιβώτια στοιχειοθετικά και
4ον: Στοιχεία τυπογραφικά περιεχόμενα εν 16 εκ των ως άνω μνησθέντων 22 στοιχειοθετικών κιβωτίων.
Κωνσταντινουπόλει, 1 Μαρτίου 1889.
* * *
Τα τεκμήρια προέρχονται από το αρχείο του Βλάση Γαβριηλίδη (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης). Οι φωτογραφίες και οι γελοιογραφίες αντλήθηκαν από το βιβλίο Βλάσης Γαβριηλίδης, επιμέλεια Θ. Συναδινού, εκδόσεις Πυρσού Α.Ε., Αθήνα 1929 (από αντίτυπο που βρίσκεται στο αρχείο του Β.Γ.). Τα πρωτοσέλιδα του Ραμπαγά και του Μη χάνεσαι είναι από τη Συλλογή Τύπου του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, ενώ το πρωτοσέλιδο της Ακρόπολης προέρχεται από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Το βιογραφικό του Γαβριηλίδη προέρχεται από τη BiblioNet. Τα υπόλοιπα κείμενα και η επιμέλεια του αφιερώματος είναι του Γιώργου Τσακνιά.
* * *
Εδώ άλλες επετειακές αναρτήσεις από το dim/art
dimart 