That lonesome valley

—του Διονύση Καψάλη—

Μετά την ευγενική παραχώρηση του υλικού από τις εκπομπές του Διονύση Καψάλη (Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2014), αναδημοσιεύουμε εδώ τα κείμενα της ενότητας «Κυριακή του ανθρώπου», συνοδευμένα από το αντίστοιχο ηχητικό αρχείο. Ευχαριστούμε τον Διονύση Καψάλη για την πρόθυμη συνεργασία με το dim/art. Καλή ανάγνωση και καλή ακρόαση!

Σήμερα, το τρίτο μέρος της δεύτερης εκπομπής, Κυριακὴ 30 Νοεμβρίου 2014.

Kevin Schlanser, «That lonesome valley»

* * *

You gotta walk that lonesome valley,
You gotta walk it by yourself,
There’s nobody here can walk it for you,
You gotta walk it by yourself.

Πρέπει νὰ διαβεῖς τὴ μοναχικὴ κοιλάδα,
πρέπει νὰ τὴ διαβεῖς μόνος σου,
κανεὶς ἐδῶ δὲν μπορεῖ νὰ τὴν διαβεῖ γιὰ σένα,
πρέπει νὰ τὴ διαβεῖς μόνος σου.

Αὐτὴ ἡ lonesome valley, ἡ μοναχικὴ κοιλάδα, εἶναι βεβαίως ἕνας εὐφημισμὸς τοῦ θανάτου, ὅπως διαπιστώνουμε ἀμέσως μετά, στὴ δεύτερη στροφὴ τοῦ τραγουδιοῦ – ἀπερίφραστο μάθημα παραδοχῆς τῆς θνητότητας, σὰν αὐτὰ ποὺ τὰ συνηθίζει ὁ βιβλικὸς λόγος ἀλλὰ καὶ τὸ δικό μας δημοτικὸ τραγούδι: τούτη ἡ γῆς ποὺ τὴν πατοῦμε / ὅλοι μέσα θὲ νὰ μποῦμε.

You gotta sleep in that lonesome graveyard,
You gotta sleep there by yourself,
Nobody here can sleep there for you,
You gotta sleep there by yourself.

Πρέπει νὰ κοιμηθεῖς στὸ μοναχικὸ νεκροταφεῖο,
πρέπει νὰ κοιμηθεῖς ἐκεῖ μόνος σου,
κανεὶς ἐδῶ δὲν μπορεῖ νὰ κοιμηθεῖ ἐκεῖ γιὰ σένα,
πρέπει νὰ κοιμηθεῖς ἐκεῖ μόνος σου.

Lisa Elmaleh, «Ανώνυμος τάφος, Νεβάδα» — από τη σειρά «Lonesome valley»

Πρόκειται λοιπὸν γιὰ βιβλικὸ εὐφημισμὸ αὐτὴ ἡ μνεία τῆς κοιλάδας, ποὺ σίγουρα ἀπηχεῖ ἕναν γνωστὸ ψαλμὸ τοῦ Δαβίδ: τὸν 23^ο στὴ λατινικὴ κατάταξη τῆς Vulgata καὶ στὴν ἀγγλική, Yea, though I walk through the valley of the shadow of death, I will fear no evil˙ ἀλλὰ 22^ο (κβ´) στὴ μετάφραση τῶν Ο´, Ἐὰν γὰρ καὶ πορευθῶ ἐν μέσω σκιᾶς θανάτου, οὐ φοβηθήσομαι κακά. Ἡ μετάφραση τῶν ἑβδομήκοντα, ὅπως ἀκούσατε, δὲν περιέχει τὴν κρίσιμη λέξη valley, κοιλάδα, ἡ ὁποία ἀπαντᾶ βεβαίως στὴ λατινικὴ μετάφραση, in valle umbrae mortis, καὶ διαδραματίζει πρωταγωνιστικὸ ρόλο στὴ λαϊκὴ ὑμνογραφία τῶν ἀμερικανικῶν spriritual καὶ ὕστερα σὲ ὅλη τὴ μουσικὴ φὸλκ καὶ τὰ ποικίλα παράγωγά της. Τὴν ἀκούσατε πρὶν ἀπὸ λίγο στὸ τραγούδι τοῦ Γούντυ Γκάθρι: You gotta walk that lonesome valley, καὶ θὰ τὴν ἀκούσετε πολλὲς φορὲς στὰ τραγούδια τοῦ Ντύλαν: One more cup of coffee ‘fore I go / To the valley below: ὅλα εὐφημισμοὶ τοῦ κάτω κόσμου καὶ τοῦ θανάτου, ὅπως εἴπαμε.

Lisa Elmaleh, «Ξύλινη ταφόπετρα και πλαστικά λουλούδια, Νεβάδα» — από τη σειρά «Lonesome valley»

Ἂς ἀκούσουμε τώρα τὸ ἴδιο τραγούδι ὅπως τὸ τραγουδᾶ, μὲ παραλλαγμένους στίχους, ὁ Μισισίπι Τζὼν Χέρτ (Mississippi John Hurt). Εἶναι μᾶλλον βέβαιο ὅτι πρόκειται γιὰ παραδοσιακὴ θρησκευτικὴ μελωδία, τὴν ὁποία διασκεύασε ὁ Γούντυ Γκάθρι καὶ στὴν ὁποία κάθε ἐκτελεστὴς προσθέτει ἢ ἀφαιρεῖ στροφές. Lonesome valley ξανά, στὴ μνήμη τοῦ Λεωνίδα Λουλούδη.